အစာအိမ္နာျဖစ္ေစသည့္အေၾကာင္းရင္
ကင္ဆာမဟုတ္သည့္ သာမန္အစာအိမ္အနာမ်ားသည္ အစာအိမ္ထဲမွထြက္သည့္ အက္ဆစ္ဓာတ္၊ ပက္ပ္စင္ (Pepsin) ဟုေခၚေသာ အင္ဇိုင္းတစ္မ်ဳိးႏွင့္ အစာအိမ္မ်က္ႏွာျပင္၏ သဘာ၀ခုခံစြမ္းအားတုိ႔ၾကား မွ်ေျခမညီျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရေပသည္။ ထုိမွ်ေျခမညီျခင္းေၾကာင့္ ေရာင္ရမ္းေနေသာအစာအိမ္ကုိ အက္စ္ပရင္ႏွင့္ အကုိက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား (NSAID) မ်ားေသာက္ျခင္းက ပုိမိုဆုိး၀ါးေအာင္ ျပဳလုပ္လုိက္ေပသည္။
အစာအိမ္အနာျဖစ္ေစသည့္အေၾကာင္းရင
(၁) အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သကဲ့သို႔ အက္စ္ပရင္ႏွင့္ NSAID မ်ားေသာက္ျခင္း
(၂) အစာအိမ္ထဲသုိ႔ Helicobacter Pylori ပုိး၀င္ျခင္း
(၃) ၾကာျမင့္စြာ အစာအိမ္ေရာင္ရမ္းျခင္း
(၄) ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း
(၅) အသက္အရြယ္ အု္ိမင္းလာျခင္း
(၆) အသက္႐ွဴစက္ တပ္ဆင္ထားရျခင္း (Mechanical Ventilation)
(၇) ေသြးခဲမႈ ပုံမွန္မဟုတ္ေသာ ျပႆနာမ်ားရွိျခင္းတုိ႔ျဖစ္ၾကသည္
အစာအိမ္အနာ၏ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
(၁) ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း
ညဘက္တြင္ အိပ္ေနရာမွလန္႔ႏိုးသည္အထိ ဆုိးရြားေစႏိုင္သည္။ အစာအိမ္ေဆးမ်ား (Antacid) ေသာက္ျခင္း၊ ႏို႔ေသာက္ျခင္း ျဖင့္ သက္သာေစႏိုင္ပါသည္။ အစာစားျပီး ၂ နာရီ၊ ၃ နာရီခန္႔အၾကာတြင္ ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။ အစာမစားဘဲေနေသာအခါ ပုိမိုဆုိးရြား ႏိုင္သည္။
(၂) ပ်ဳိ႕ျခင္း
(၃) အစာမေၾကသလုိခံစားရျခင္း
(၄) အန္ျခင္း (အထူးသျဖင့္ေသြးအန္ျခင္း)
(၅) ၀မ္းသြားလွ်င္ေသြးပါျခင္း (သုိ႔မဟုတ္) ကတၱရာေစးေရာင္ ၀မ္းအမည္းမ်ားသြားျခင္း
(၆) ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်လာျခင္း
(၇) ႏံုး၍အားမရွိသလုိခံစားရျခင္း
ထုိ႔ျပင္ မည့္သည့္ေရာဂါလကၡဏာမွမျပဘဲလည္း ရွိေနႏိုင္သည္။
အစာအိမ္အနာအတြက္ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈမ်ား
အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းမွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္႐ႈျခင္း (Esophagogastroduodenoscopy) ႏွင့္ အစာအိမ္မွ အသားစနမူနာ ( Biopsy) ယူ၍ အဏုၾကည့္မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္ျခင္းတို႔က ကင္ဆာမဟုတ္ေသာ အစာအိမ္အနာကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္သည္။
အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းမွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္႐ႈျခင္း
( Esophagogastroduodenoscopy) ႏွင့္ အစာအိမ္မွအသားစနမူနာ (Biopsy) ယူျခင္း
အစာအိမ္ႏွင့္အူလမ္းေၾကာင္းၾကည့္
စမ္းသပ္မႈမျပဳလုပ္မီ ဘယ္လိုႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရမလဲ။
စမ္းသပ္မႈမျပဳလုပ္မီ (၆) နာရီမွ (၁၂) နာရီအတြင္းတြင္ အစာမစား၊ ေရမေသာက္ဘဲေနရန္ လိုအပ္သည့္အတြက္ မနက္ေစာေစာတြင္ စမ္းသပ္မႈ ျပဳလုပ္မည္ဆိုပါက တစ္ညလံုး အစာမစား၊ ေရမေသာက္ဘဲေနရေပမည္။ စမ္းသပ္ျခင္းေၾကာင့္ ရရိွႏိုင္သည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားႏွင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည့္ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ားကို လူနာ နားလည္ေအာင္ရွင္းျပ၍ လူနာမွ တိက်ေသခ်ာစြာ သိရိွသေဘာေပါက္ေၾကာင္းႏွင့္ စမ္းသပ္မႈျပဳလုပ္ရန္အတြက္ သေဘာတူေၾကာင္းလက္မွတ္ ( Informed Consent) ကို ထိုးထားရမည္။ Aspirin ႏွင့္ အျခားေသာေသြးက်ဲေဆးမ်ား ေသာက္သံုးေနရသူျဖစ္ပါက စမ္းသပ္မႈမျပဳလုပ္မီရက္မ်ားတြင္
ဤစမ္းသပ္မႈကို ဘယ္လိုျပဳလုပ္ရပါသလဲ။
နာက်င္မႈမခံစားရေစရန္ႏွင့္ မည္ကဲ့သို႔ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္ဆိုသည္ကို မမွတ္မိေစရန္အတြက္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးႏွင့္ အိပ္ေဆးတို႔ကို ႀကိဳတင္ေပးေလ့ရိွၾကသည္။ ကိရိယာကို လည္ေခ်ာင္းတြင္းထည့္သြင္းစဥ္တြင
ဤနည္းျဖင့္ အစာမ်ိဳႁပြန္၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူသိမ္ဦးပိုင္းတို႔၏ အနားသတ္မ်က္ႏွာျပင္ကို စစ္ေဆးႏိုင္သလို လိုအပ္ပါက မွန္ေျပာင္းမွတစ္ဆင့္ ဘုိင္အိုစီ ( Biopsies) လည္း ယူႏုိင္သည္။ Biopsies ဆိုသည္မွာ အသားစနမူနာယူ၍ အဏုၾကည့္မွန္ေျပာင္း ေအာက္တြင္ စစ္ေဆးစမ္းသပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔အျပင္ အစာမ်ိဳႁပြန္တြင္ က်ဥ္းေနေသာအပိုင္းရိွပါက က်ယ္ေအာင္ျပန္ခ်ဲ႕ျခင္း (သို႔မဟုတ္) ဆြဲဆန္႔ျခင္း စသည့္ကုသမႈမ်ားလည္း ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။
စမ္းသပ္မႈျပဳေနစဥ္ ဘယ္လိုခံစားရႏိုင္သလဲ။
ထံုေဆးဖ်န္းထားျခင္းေၾကာင့္ မ်ိဳခ်ရခက္ခဲႏိုင္ေသာ္လည္း ဤခက္ခဲမႈမွာစမ္းသပ္မႈျပဳလုပ္ၿပီ
မဟုတ္ေပ။ ႏိုးလာေသာအခါတြင္မူ ထည့္သြင္းထားေသာေလမ်ားေၾကာင့္ ဗုိက္ပြသလုိ ခံစားေနရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း မၾကာမီပင္ သက္သာေပ်ာက္ကြယ္သြားလိမ့္မည္။ စမ္းသပ္မႈ ၿပီးဆုံးသည့္အခါ၀ယ္ Gag Reflex ျပန္ရမွသာ အစားအစာႏွင့္ေရမ်ားကုိ စတင္စားသံုးသင့္ေပသည္။ သို႔မွသာ အစာေရစာမ်ား သီးျခင္းကို ေရွာင္ရွားႏိုင္ေပမည္။ Gag Reflex ဆိုသည္မွာလည္ေခ်ာင္း၏ အေနာက္ဘက္ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္စီအား ညင္သာစြာထိေတြ႔ပါက ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ အန္ခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္။
ဤစမ္သပ္မႈကို ဘာေၾကာင့္ျပဳလုပ္ရန္လိုအပ္တာလဲ
Endoscopy ကိုအသံုးျပဳ၍ ေရာဂါရွာေဖြမႈမွာ ကုန္က်စရိတ္ႀကီးမားသကဲသို႔ အတြင္းက်က် ျပဳလုပ္ရေသာ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈလည္း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အစာမေၾကျဖစ္ေသာ၊ ဗိုက္ေအာင့္ေသာ လူနာတိုင္းကို Endoscopy ၾကည့္ရန္မလိုအပ္ေပ။ အစာအိမ္အနာ အစာအိမ္ကင္ဆာ (သို႔မဟုတ္) ႏွစ္မ်ိဳးလံုးျဖစ္ႏုိင္ေျခ အလားအလာရွိၿပီး အစာမေၾကျဖစ္ျခင္း၊ ဗိုက္နာျခင္းေ၀ဒနာလည္း ခံစားရေသာ လူနာမ်ားအတြက္သာ သင့္ေလ်ာ္သည္။
ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပထားသည့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ျဖစ္ပြားပါကဆရာ၀န္မွ Endoscopy ႐ိုက္ရန္ ညႊန္ၾကားႏုိင္ေပသည္။
ဗိုက္နာျခင္း
၀မ္းမည္းမည္း (ကတၱရာေစးေရာင္သြားျခင္း)
နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ (သို႔မဟုတ္) အသည္းေျခာက္ေရာဂါရိွျခင္း
အစားနည္းလာျခင္း (သို႔မဟုတ္) အနည္းငယ္ စားလိုက္သည္ႏွင့္ ဗုိက္ျပည့္သြားသလို ခံစားရျခင္း
ရင္ပူျခင္း
အစာမ်ဳိႁပြန္တြင္ အက်ိတ္ျဖစ္ျခင္း (သို႔မဟုတ္) အစာမ်ဳိႁပြန္ က်ဥ္းေနျခင္း
အစာ၊ ေရမ်ဳိရခက္ျခင္း (သုိ႔မဟုတ္) မ်ဳိခ်လွ်င္ နာက်င္ျခင္း
ေရာဂါဇာစ္ျမစ္ ရွာမရဘဲ ေသြးအားနည္းေနျခင္း
ေရာဂါဇာစ္ျမစ္ ရွာမရဘဲ ကုိယ္အေလးခ်ိန္က်လာျခင္း
ေသြးအန္ျခင္း
ၾကာျမင့္စြာအန္ေနျခင္း
အသက္ (၅၅) ႏွစ္ေက်ာ္မွ အစာမေၾက၍ ဗုိက္နာမႈေ၀ဒနာ မၾကာခဏျဖစ္ျခင္း
ထုိ႔ျပင္ အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့သလုိ Biopsy ယူလုိေသာအခါတြင္လည္း Endoscopy ကုိအသုံးျပဳႏိုင္သည္။
ဘာေရာဂါမွမရွိဘူးဆုိရင္ Endoscopy မွာဘယ္လုိေတြ႔ရမွာလဲ။
အစာေရမ်ဳိႁပြန္၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူသိမ္ဦးပုိင္းတုိ႔မွာ ေခ်ာေမြ႔၍ ပုံမွန္အေရာင္ (ပန္းေရာင္) ရွိရမည္။ ေသြးထြက္ျခင္း၊ အက်ိတ္ျဖစ္ျခင္း၊ အနာျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ား မရွိသင့္ေပ။
Endoscopy မွာ ပုံမွန္အေရာင္မဟုတ္ဘူးဆိုရင္ ဘာေရာဂါေတြျဖစ္ႏုိင္သလဲ။
ေသြးထြက္ျခင္း၊ အက်ိတ္ျဖစ္ျခင္း၊ အနာျဖစ္ျခင္းႏွင့္ ေရာင္ရမ္းျခင္းမ်ားရွိပါက ေအာက္ပါေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိေပသည္။
(၁) ဂ်ဳံ၊ လူး၊ ဆတ္၊ ဘာလီတုိ႔တြင္ ပါ၀င္သည့္ ဂလုိင္ယာဒင္ (Gliadin) ပရုိတင္းႏွင့္ ဓာတ္မတည့္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေသာ ဆီးလီးယား(တ္) ေရာဂါ (Coeliac Disease)
(၂) စားခ်ဥ့္ျပန္ေရာဂါ
(၃) အသည္းေရာဂါေၾကာင့္ အစာေရမ်ဳိႁပြန္ရွိ ေသြးေၾကာမ်ားေဖာင္းေနျခင္း
(၄) Mallory-Weiss syndrome ေၾကာင့္ အစာေရမ်ဳိႁပြန္ အက္ကြဲေနျခင္း
(၅) အစာေရမ်ဳိႁပြန္က်ဥ္းေနျခင္း
(၆) အစာေရမ်ဳိႁပြန္ေရာင္ရမ္းေနျခင္း
(၇) အစာအိမ္ႏွင့္ အူသိမ္ဦးပုိင္း ေရာင္ရမ္းေနျခင္း
(၈) အစာေရမ်ဳိႁပြန္၊ အစာအိမ္ႏွင့္ အူသိမ္ဦးပိုင္းတို႔တြင္ အက်ိတ္ (သို႔မဟုတ္) ကင္ဆာျဖစ္ျခင္း
(၉) အစာအိမ္ (သို႔မဟုတ္) အူသိမ္ဦးပိုင္းတြင္ အနာျဖစ္ျခင္း
အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း အထက္ပိုင္းစစ္ေဆးမႈ (Upper GI Series)
အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း အထက္ပိုင္းစစ္ေဆးမႈအတြက္ ေဘရီယမ္ (Barium) ပါ၀င္ေသာ အရည္ကိုေသာက္၍ ဓာတ္မွန္ရိုက္ၾကည့္ရသည္။ ထိုအခါ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္းေရာင္ရမ္းျခင္း၊ အနာရိွျခင္း (သို႔မဟုတ္) ယခင္ျဖစ္ပြားဖူးေသာ အနာေၾကာင့္ အမာရြတ္ျဖစ္ျခင္း (Scarring) တိို႔ကို ျမင္ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ၎ႏွင့္စာလွ်င္ အစာအိမ္ႏွင့္ အူလမ္းေၾကာင္း မွန္ေျပာင္းျဖင့္ ၾကည့္ရႈျခင္းက ကုန္က်စရိတ္ပိုမ်ား၍ ပိုၿပီး invasive ျဖစ္ေသာ္လည္း ပိုမိုတိက်သည္။
အစာအိမ္အနာအတြက္ ကုသနည္း
အေရွ႕တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သလို Helicobacter Pylori ပိုးေၾကာင့္ အစာအိမ္အနာ ျဖစ္ပြားရသည္ဆိုပါက ကုသျခင္း၏ အဓိကပစ္မွတ္မွာ ထိုပိုးကိုဖယ္ရွားပစ္ရန္ျဖစ္သည္
Helicobacter Pylori ပိုးေၾကာင့္ မဟုတ္ေသာ အစာအိမ္အနာမ်ားအတြက္မူအစာအိမ္အန
Antacid၊ H2Receptor Antagonist ႏွင့္ Proton Pump Inhibitors မ်ားျဖင့္ကုသရသည္။ ေရရွည္ကုသမႈ ခံယူရန္လိုအပ္ႏိုင္သည္။ အစာအိမ္အနာမွေသြးယိုစိမ့္ျခင္းရ
ေသာက္ေဆးႏွင့္ Endoscopy ျဖင့္ ထိေရာက္မႈမရိွပါက ခြဲစိတ္ကုသမႈျပဳရန္ လိုအပ္ႏိုင္သည္။ အစာအိမ္မွ အက္ဆစ္ထြက္ျခင္းကို ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ေဗးဂတ္စ္ (Vagus) အာရံုေၾကာကို ျဖတ္ပစ္ျခင္း (Vagotomy) ႏွင့္ အစာအိမ္ တစ္၀က္ခန္႔ကို ဖယ္ရွားပစ္ျခင္း (Partial Gastrectomy) တို႔ျဖစ္သည္။ တစ္ကိုယ္ရည္ ဂရုစိုက္မႈအေနႏွင့္ အစာကို နည္းနည္းႏွင့္ မၾကာခဏစားျခင္း၊ အခ်ိန္မွန္မွန္စားျခင္းတို႔ ျပဳလုပ္ရမည့္အျပင္ ေဆးလိပ္၊ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္ရည္၊ ကဖင္းဓာတ္ပါသည့္ အခ်ိဳရည္မ်ား၊ အရက္၊ အက္စ္ပရင္ႏွင့္ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား (NSAID) ကို ေရွာင္ၾကဥ္ရေပမည္။
(က်န္းမာေရးစာတုိမ်ားစုစည္းထားမွဳမွ ျပန္လည္ကူးယူမွ်ေ၀ပါသည္။)
0 comments:
Post a Comment