*** သတိနဲ႔ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္သိ (အပိုင္း-၁) (ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက)...

…ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္သိတယ္ဆိုတာ ကိုယ့္ရဲ႕အေကာင္းဆံုး အရည္အခ်င္းေတြ ထြက္လာဖို႔ အဓိက အေၾကာင္းျဖစ္တယ္။ ဒီတစ္ခုကိုမွ မလုပ္လို႔ရွိရင္ ပိုေကာင္းတဲ့ တျခားအရည္အခ်င္းေတြ ထြက္မလာႏိုင္ဘူး။

…လူနဲ႔ တိရစၦာန္ ျခားနားမွဳျဖစ္တဲ့ မိမိစိတ္ကို မိမိသိျခင္းဆိုတဲ့ စြမ္းရည္ဟာ အတိုင္းအတာ ကန္႔သတ္ခ်က္ မရွိဘူး။ လူကို လူပီသေအာင္လုပ္ေပးတဲ့ စြမ္းအားသတၱိျဖစ္ရံုတင္မကပါဘူး၊ သာမန္လူထက္ ပိုလြန္တဲ့၊ ထူးကဲတဲ့၊ ျမင့္ျမတ္တဲ့ လူသားတစ္ဦး ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္တယ္။

…လူတိုင္းမွာ တကယ္မလုပ္မျဖစ္တဲ့အလုပ္ တစ္ခုပဲရွိတယ္။ ကိုယ့္အေၾကာင္း ကိုယ္ သိဖို႔ပဲ။

…ကိုယ့္အေၾကာင္းကို ကိုယ္ အမွန္အတိုင္း သိရတာ မသက္သာပါဘူး။

…ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္ သိလာတဲ့အခါမွာ အင္မတန္ႀကီးမားတဲ့ အင္အားတစ္ခုကို ေတြ႔ရတယ္။ အားငယ္စိတ္၊ ေၾကာက္စိတ္ မရွိေတာ့ဘူး။ ခ်ီးမြမ္းတာ၊ ကဲ့ရဲ႕တာကို မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ ဆင္းရဲတာ ပင္ပန္းတာကို မေၾကာက္ေတာ့ဘူး။ ဘာကိုမွ မေၾကာက္တဲ့စိတ္ကို ရတယ္။

…ကိုယ္စိတ္ကို ကိုယ္သိေနတဲ့လူဟာ အက်ဳိးမရွိတာကို လုပ္ခ်င္တဲ့စိတ္ကို ဦးစား မေပးေတာ့ဘူး။ အက်ဳိးရွိတာကို ဦးစား ေပးတယ္။ လုပ္သင့္တာကို ပိုလုပ္ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ဘ၀ဟာ ပိုၿပီး အဆင္ေျပလာတယ္။

…ကုသိုလ္ေကာင္းမွဳေတြ အမ်ဳိးမ်ဳိးရွိတဲ့အထဲက တကယ္ အက်ဳိးအမ်ားဆံုး၊ အင္အားအႀကီးဆံုးကုသိုလ္ဟာ မေမ့မေလ်ာ့ သတိနဲ႔ေနတာ။

…ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ အမွန္အတိုင္း မသိရင္ ကိုယ့္စိတ္က ဂေယာက္ဂယက္ ျဖစ္ေနရင္ ကိုယ့္မွာ ဘာ Power မွ မရွိဘူးလို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ ေမာဟႀကီးတဲ့သူရဲ႕စိတ္မွာ Power မရွိဘူး။ သတိႀကီးတဲ့သူ၊ သမာဓိႀကီးတဲ့သူ၊ ဥာဏ္ပညာႀကီးတဲ့ သူရဲ႕စိတ္မွာ Power ရွိတယ္။

“ အပၸမာေဒါ အမတံ ပဒံ ” ဆိုတာ…အပၸမာေဒါ- မေမ့မေလ်ာ့ျခင္းသည္၊ အမတံ-မေသျခင္း၏ (တစ္နည္းအားျဖင့္) နိဗၺာန္၏ ၊ ပဒံ- အေၾကာင္းပင္တည္း။

“ ပမာေဒါ မစၥဳေနာ ပဒံ ” ဆိုတာ…ပမာေဒါ-ေမ့ေလ်ာ့ျခင္းသည္၊ မစၥဳေနာ-ေသျခင္း၏၊ ပဒံ-အေၾကာင္းပင္တည္း။

“ အပၸမတၱာ နမီယႏၱိ- မေမ့မေလ်ာ့သူတို႔သည္ မေသကုန္ ”

“ ေယ ပမတၱာ ယထာမတာ- ေမ့ေလ်ာ့သူတို႔သည္ ေသသူတို႔ႏွင့္ တူကုန္၏ ”

…သတိမပါ၊ ဥာဏ္မပါပဲနဲ႔ ဟိုေတြးဒီေတြးနဲ႔ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ေနတဲ့သူဟာ အဲဒီအခ်ိန္ဟာ သူ႔အတြက္ ေသသြားတဲ့ အခ်ိန္ပဲ။ ကိုယ့္ဘ၀မွာ ေနေနရတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ ေသေနရတဲ့အခ်ိန္ ဘယ္ဟာက မ်ားေနလဲဆိုတာ ေတာ္ေတာ္ စဥ္းစားသင့္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ တကယ္ေနလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္၊ တန္ဖိုးရွိရွိ ေနလိုက္ရတဲ့အခ်ိန္၊ သတိနဲ႔ ဥာဏ္နဲ႔ ေသေသခ်ာခ်ာ ေနလိုက္ရတဲ့ အခ်ိန္ေတြ မ်ားေအာင္လို႔ ႀကိဳးစားမွသာ တကယ္အသက္ရွင္တဲ့သူလို႔ ဆိုႏိုင္မယ္။

…သတိနဲ႔ေနတဲ့ အက်င့္ကို မ်ားမ်ားလုပ္လာတဲ့အခါက်မွ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ ေနျခင္းသည္ တကယ္အသက္မ၀င္ဘူးဆိုတာ သိလာတယ္။ သတိနဲ႔ေနတာ အင္မတန္အသက္၀င္တယ္။ ကုိယ့္ဟာကိုယ္ တကယ္ခံစားလို႔ရတယ္ေနာ္။ သတိၿမဲေအာင္ ႀကိဳးစားၿပီးေတာ့ ေနသြားလို႔ရွိရင္ “ သတိၿမဲလာေလေလ အသက္၀င္ေလေလ ” ဆိုတဲ့စကားရဲ႕ အဓိပၸာယ္ကို ပိုသိေလေလ ျဖစ္လာတယ္။

…ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ သတိလက္လြတ္ေနတယ္ဆိုတာ မေကာင္းပါဘူး။ ဘာပဲလုပ္လုပ္၊ ဘာပဲေတြးေတြး အခ်ိန္မေရြး အခါမေရြး သတိနဲ႔ေနရတာ အေကာင္းဆံုးပဲ။

…တစ္ေန႔တာလံုး သတိကပ္ၿပီးေတာ့ ေနတဲ့သူဟာ ၾကည္လင္တယ္၊ ေအးခ်မ္းတယ္၊ ႏူးညံ့တယ္၊ တည္ၾကည္ ခံညားတယ္။ မ်က္ႏွာအမူအရာ၊ ေျပာတာဆိုတာကို ၾကည့္ရင္လည္း သတိနဲ႔ေနတဲ့သူဟာ အပိုအလို မရွိ ေျပာတယ္။ တည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း ရွိတယ္။

…သတိရွိေနျခင္းသည္ပင္လွ်င္ စိတ္ဓါတ္နဲ႔အသိဥာဏ္ကို ျမွင့္ေပးထားတာနဲ႔ တူတယ္။ ေမ့တိေမ့ေလ်ာ့ေနတာဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္အဆင့္အတန္းကို က်သြားေအာင္၊ ဘ၀အဆင့္အတန္းကို က်သြားေအာင္ ခြင့္ျပဳထားတာနဲ႔ တူတယ္။

…လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထား၊ အက်င့္သီလ၊ အသိဥာဏ္၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ စသည္ျဖင့္ အားလံုး အဆင့္ျမင့္မားလာဖို႔အေရးမွာ အေျခခံ အက်ဆံုး အခ်က္ဟာ သတိပဲ။

…စိတ္ထားေတြ၊ အသိဥာဏ္ေတြ၊ လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ေတြ၊ လူမွဳေရး၊ စီးပြားေရးေတြပါ တျဖည္းျဖည္း တိုးတက္လာခ်င္ရင္ တတ္ႏိုင္သေလာက္ ကိုယ့္စိတ္ကို သိၿပီးေနပါ။

…ပစၥည္းေကာင္းေတြ သံုးႏိုင္ရံုနဲ႔ အဆင့္အတန္း ျမင့္တဲ့သူ မျဖစ္ေသးဘူး။ စိတ္ေနသေဘာထား အဆင့္အတန္းျမင့္မွ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့သူလို႔ ဆိုႏိုင္တယ္။ ေနပံုထိုင္ပံု၊ ေျပာပံုဆိုပံု အဆင့္အတန္းျမင့္မွ အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့သူျဖစ္တယ္။

…Self-perfection is culture. ဆိုတာ “မိမိကိုယ္ကို ေကာင္းသည္ထက္ ေကာင္းေအာင္ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ ကင္းေအာင္ လုပ္တာဟာ ယဥ္ေက်းမွဳပါ ”

……Self-perfection ဆိုတာ ရုပ္ရည္ကို perfect ျဖစ္ေအာင္ လုပ္တာကို ေျပာတာ မဟုတ္ဘူး။ ခႏၶာကိုယ္ႀကီးကို ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ကင္းေအာင္၊ perfect ျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုမွ လုပ္လို႔မရဘူး။ ဒါျဖင့္ရင္ perfect ျဖစ္ေအာင္၊ ၾကာေလ ပိုေကာင္းေလျဖစ္ေအာင္ ဘယ္ဟာကို လုပ္ရင္ရမွာလဲဆိုေတာ့ စိတ္ပဲရတယ္။ ဘုရားေဟာတဲ့ ကိေလသာေတြ လံုး၀ ကင္းတဲ့ထိေအာင္ တရားအားထုတ္ဖို႔ဆိုတာဟာ Self-perfection ပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ရဟႏၱာျဖစ္သြားရင္ စိတ္က perfect ပဲေနာ္။ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ ကင္းသြားတယ္။ အဲသလိုဆိုရင္ အဲဒီရွဳေထာင့္ကေန ၾကည့္ေတာ့ ဘုရားေဟာတဲ့ တရားေတာ္ေတြက အျမင့္ဆံုး ယဥ္ေက်းမွဳ ျဖစ္သြားတယ္။

…ကိုယ္ဘ၀ကို တကယ္ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္တဲ့အခါမွာ ေသခ်ာတဲ့ေနရာက စပါ။ စိတ္ထားေကာင္းေအာင္ အရင္လုပ္ပါ။ တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေအာင္၊ ရိုးသားေျဖာင့္မတ္ေအာင္၊ ကိုယ္ခ်င္းစာတတ္ေအာင္၊ ကူညီတတ္ေအာင္၊ မနာလို ၀န္တိုစိတ္ နဲေအာင္၊ မုဒိတာမ်ားေအာင္၊ တစ္ကိုယ္ေကာင္း မဆန္ေအာင္၊ ခြင့္လႊတ္တတ္ေအာင္၊ အေကာင္းျမင္တတ္ေအာင္ ေန႔စဥ္ စိတ္ကို သတိနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရင္း ေလ့က်င့္ယူပါ။

…၀မ္းနဲ၀မ္းသာ မ်ားလြန္းတဲ့သူဟာ ဘ၀လမ္းေၾကာင္း မေျဖာင့္ဘူး၊ ၀မ္းနဲ၀မ္းသာ ျဖစ္တိုင္း ဘ၀လမ္းေၾကာင္း ေကြ႔ေကာက္သြားတယ္။

…ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္သိၿပီးေတာ့ ၀မ္းနဲ ၀မ္းသာျဖစ္တာေတြ၊ ေက်နပ္တာ မေက်နပ္တာ ျဖစ္တာေတြ အျဖစ္နဲေအာင္ ေနႏိုင္တဲ့သူရဲ႕စိတ္ဟာ ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းမွဳ ပိုရွိတယ္။

…ၾကည္လင္ေအးခ်မ္းတဲ့စိတ္နဲ႔ ကုိယ့္ရည္မွန္းခ်က္ ပန္းတိုင္ကို ေျဖာင့္ေျဖာင့္ သြားလို႔ရတယ္။

…သတိနဲ႔ေနတဲ့ အေလ့အက်င့္ကို စြဲစြဲၿမဲၿမဲ ေန႔စဥ္ တစ္ေန႔လံုး သတိရတိုင္း ေလ့က်င့္လာတဲ့သူဟာ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ျမင္ရတဲ့အခါမွာ ျဖစ္လာတဲ့ အေတြးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ၾကားရတဲ့အခါမွာ ျဖစ္လာတဲ့ အေတြးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ စားေသာက္ရတဲ့အခါ ျဖစ္လာတဲ့ အေတြးအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ ခံစားမွဳအမ်ဳိးမ်ဳိးနဲ႔ ျမင္တာ ၾကားတာ အေပၚမွာ သေဘာထား အမ်ဳိးမ်ဳိးျဖစ္ေနတာကို ပိုၿပီး အေသးစိတ္ ျမင္လာတယ္၊ သိလာတယ္။ လိုခ်င္ေနတဲ့စိတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ လိုခ်င္တာ မရမွာ စိုးရိမ္တဲ့စိတ္အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ လိုခ်င္တာ ရတဲ့အခါ ျဖစ္တဲ့ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ၊ ေက်နပ္မွဳ၊ မာန စတဲ့ စိတ္ရဲ႕သဘာ၀ေတြကိုလည္း ပိုသိလာတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ျဖစ္သမွ်ကို ေဘးကေန ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လို သေဘာထားမ်ဳိးနဲ႔ ေအးေအးေဆးေဆး ၾကည့္ႏိုင္တယ္။

…အဲဒီလို ပြဲၾကည့္ပရိသတ္လို ဘာမွ ၀င္မစြက္ပဲ ေအးေအးေဆးေဆး ၾကည့္ႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းဟာ အင္မတန္ အေရးႀကီးတဲ့ တန္ဖိုးရွိတဲ့ အရည္အခ်င္းျဖစ္တယ္။ အဲဒီလို ၾကည့္ႏိုင္ေလေလ အျမင္ရွင္းေလေလပဲ။ အျမင္ရွင္းေလေလ အသိဥာဏ္ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားေလေလပဲ။ အသိဥာဏ္ အဆင့္အတန္း ျမင့္မားေလေလ စိတ္မွာ လြတ္လပ္မွဳ ပိုရွိေလေလ ျဖစ္မယ္။

…ကို္ယ့္စိတ္ထားေတြကို ပိုၿပီးေတာ့ တည္ၿငိမ္ေအာင္၊ ေအးခ်မ္းေအာင္၊ ခ်မ္းသာေအာင္၊ တကယ္အဆင့္အတန္းျမင့္တဲ့ အသိဥာဏ္ေတြ၊ စိတ္ထားေတြရေအာင္ လုပ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ သတိနဲ႔ေနတဲ့အက်င့္ကို လုပ္မွျဖစ္မယ္။

…အဲဒီလို သတိနဲ႔ေနတဲ့အက်င့္ကို လုပ္ေလေလ ကိုယ့္ရဲ႕ philosophy of life ဘ၀အျမင္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ခံယူခ်က္၊ ကိုယ့္ရဲ႕ သေဘာထားေတြက ပိုၿပီးေတာ့ ပီျပင္ေလ ျဖစ္လာတယ္။ ငါဘာအတြက္ အသက္ရွင္ေနတာလဲဆိုတာ ပိုၿပီးေတာ့ ရွင္းရွင္း လင္းလင္းသိလာတယ္။ ငါဘာအတြက္ အသက္ရွင္ေနတာလဲဆိုတာကို ေသေသခ်ာခ်ာ သိရတာဟာ ေတာ္ေတာ္ စိတ္ခ်မ္းသာစရာေကာင္းတယ္။

…ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္ သိၿပီးေတာ့ ပိုၿပီး သေဘာထားမွန္ ျပင္ႏိုင္တာဟာ လူသားရဲ႕ ထူးျခားတဲ့ အရည္အခ်င္း၊ စြမ္းရည္သတၱိ၊ (power) ျဖစ္တယ္။

…တိရစၦာန္ေတြဟာ ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္ျပန္မၾကည့္ႏိုင္ဘူး။ မသိႏိုင္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ျပင္လည္း မျပင္ႏိုင္ဘူး။ သူတို႔ဟာ ဗီဇစိတ္ရဲ႕ ကန္႔သတ္မွဳထဲက ထြက္လို႔ မရဘူး။ သူတို႔စိတ္ကို သူတို႔ ပိုေကာင္းေအာင္ လုပ္လို႔မရဘူး။ လူသာလွ်င္ ထူးထူးျခားျခား ကိုယ့္စိတ္ကို ကိုယ္သိၿပီး ျပင္ႏိုင္တဲ့ သတၱ၀ါျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအရည္အခ်င္းကို ထိထိေရာက္ေရာက္ သံုးႏိုင္ရင္ လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ အဆင့္ ျမင့္မားတဲ့လူသားျဖစ္လာမယ္။

…ကိုယ့္စိတ္ကိုကိုယ္ သိတဲ့အခါမွာ စိတ္ကို ပူေလာင္ေစတဲ့ ေလာဘေတြ၊ ေဒါသေတြ၊ မာနေတြ၊ မနာလို ၀န္တိုတဲ့စိတ္ေတြ ပါးသြားတဲ့အခါမွာ စိတ္က အင္မတန္ ခ်မ္းသာလာတယ္။ ေပါ့ပါးလာတယ္။ ကို္ယ့္ကိုယ္ကိုလည္းပဲ ပိုၿပီးေတာ့ ခ်စ္လာတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ပိုၿပီးေတာ့လည္း ေလးစားလာတယ္။ စိတ္ဓါတ္အင္အားေတြလည္း တက္လာၿပီး ကိုယ့္ကိုယ္ကို ယံုၾကည္မွဳေတြလည္း ပိုရွိလာတယ္။ အသိဥာဏ္္လည္း ေတာ္္ေတာ္ျမင့္လာတယ္။ ကိုယ့္အသိဥာဏ္ကို ကိုယ္ ယံုၾကည္လာတယ္။ ကိုယ့္အသိဥာဏ္ကို ကိုယ္ယံုၾကည္လာလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုကိုယ္ ေလးစားမွဳ ပိုရွိလာျပန္တယ္။

…ဆရာေတာ္ဦးေဇာတိက (မဟာၿမိဳင္ေတာရဆရာေတာ္)၏ စိတ္ကို သတိျဖင့္ေနနည္းႏွင့္ စိတ္ထားတတ္ေစရန္ နည္းလမ္းေကာင္းမ်ားကို ဓမၼမိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းမ်ားအားလံုးစိတ္ခ်မ္းသာၾကေစရန္ႏွင့္ ႏွလံုးသြင္းႏိုင္ၾကေစရန္ အပိုင္း (၁) မွ (၁၁) အထိ ဓမၼဒါနျပဳပါမည္။

ေမတၱာျဖင့္.