ျပန္ျဖစ္တတ္တာ ပါးစပ္နာ

ေလာကမွာ ေရွာင္လႊဲလို႕မရတဲ့ အရာေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ေသၿခင္းတရားကို ဘယ္သူမွ မေရွာင္လႊဲႏိုင္ဘူး။ ဆင္းရဲၿခင္း၊ ခ်မ္းသာၿခင္းစတဲ့ ေလာကဓံအနိမ့္အၿမင့္ေတြ ကိုလည္း ေရွာင္လႊဲလို႕မရဘူး။ ဆင္းရဲၿခင္းဆိုတဲ့ ေနရာမွာ စိတ္ဆင္းရဲတာ၊ ကိုယ္ဆင္းရဲတာ ႏွစ္ခုလံုးပါတယ္။ အာရုံငါးပါးခံစားႏိုင္တဲ့ ခႏၶကိုယ္ႀကီးကိုက ေဝဒနာေတြခံစားႏိုင္တယ္။ ၿဖစ္၊ တည္၊ ပ်က္သေဘာအရ ကိုယ္ၿဖစ္မယ္၊ တည္ရွိမယ္၊ ပ်က္စီးမယ္ ေရွာင္လႊဲလို႕မရႏိုင္တဲ့အရာေတြဘဲ။ အဲ့ဒီလိုဘဲ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ႀကီးကလည္း ေနရာတိုင္းမွာတည္ရွိေနတဲ့ 


ပိုးမႊားေတြရန္က ေရွာင္လႊဲလို႕မရဘူး။ ေန႕စဥ္ေန႕တိုင္းရႈရႈိက္ေနတဲ့ေလထဲမွာ
ပါေနတဲ့ပိုးမႊားေတြဟာ ခႏၶာကိုယ္ထဲ ဝင္ေရာက္ေနေပမယ့္ တစ္ခါတစ္ေလမွသာ လကၡဏာၿပႀကတယ္။ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ခႏၶာကိုယ္ကတိုက္ခိုက္ၿပီး ၿဖစ္ေနေတာ့ဝင္မွန္းေတာင္မသိလိုက္ႀကဘူး။ နာတယ္၊ က်င္တယ္၊ အေနရခက္တယ္ဆိုမွသာ သတိထားမိႀကေတာ့တယ္။ အဲ့ဒီထဲမွာ ေသးငယ္ေပမယ့္ လူအေတာ္မ်ားမ်ား သတိထားမိတတ္ႀကတဲ့ အနာမ်ိဳးကေတာ့ cold sore လို႕ေခၚတဲ့ပါးစပ္နာ၊ ပါးေစာင္နာတစ္မ်ိဳးပါဘဲ။ အဂၤလိပ္လို fever blister လို႔လည္း ေခၚႀကပါေသးတယ္။ အေအးေတြစားလို႕၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လို႔အစရွိသၿဖင့္ အပူကန္လို႕ၿဖစ္တာဆိုၿပီး အပူကန္နာလို႕လည္းေခၚႀကပါတယ္။ မၿဖစ္ဖူးတဲ့သူမရွိသေလာက္ပါဘဲ။ စာေရးသူအပါအဝင္ စာဖတ္ပရိတ္သတ္မ်ားလည္း ၿဖစ္ခဲ့ဖူႀကပါတယ္။ ထမင္းစားတဲ့အခါမွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ အပူအစပ္စားတဲ့အခါ မွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္ ပါးစပ္မွတဆစ္ဆစ္နဲ႕ကိုက္ရာကေန သတိထားမိတတ္ႀကတယ္။ တခါတရံ ေနရင္းထိုင္ရင္းနဲ႕နာလာလို႕ႀကည္႕လိုက္ေတာ့မွ ပါးစပ္ထဲမွာအၿဖဴေရာင္အနာေသးေသး ေပါက္တတ္ႀကတယ္။ သြားဖံုးေတြ၊ လွ်ာေအာက္ပိုင္းေတြမွာလဲ ၿဖစ္တတ္ႀကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ပါးစပ္နာ (cold sore) ဟာ virus ပိုးတစ္မ်ိဳးေႀကာင့္ၿဖစ္ရတာပါ။ ၿဖစ္တဲ့ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို Herpes Simplex လို႕ေခၚပါတယ္။ type 1 ႏွင့္ type 2 ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိတဲ့အထဲက ပါးစပ္နာက type 1 ေႀကာင့္ အၿဖစ္မ်ားပါတယ္။ type 2 ကေတာ့ လိင္အဂၤါနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့အနာေတြမွာၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ တခါတရံ type 2 ေႀကာင့္လည္းပါးစပ္နာၿဖစ္တတ္ေပမယ့္ အလြန္ရွားပါတယ္။ ေရာဂါရာဇဝင္ကိုႀကည္႕လိုက္ရင္ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာရွိခဲ့ၿပီးသားပါ။ ေရာမေခတ္တုန္းက ဘုရင္ႀကီး Tiberius ကတိုင္းၿပည္မွာ ပါးစပ္နာေပါက္သူေတြမ်ားတဲ့အတြက္ ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းနမ္းတာကို တားၿမစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၁၆ရာစုက နာမည္ႀကီးခဲ့တဲ့ ရိုမီယိုနဲ႕ဂ်ဴးလိယက္ဇာတ္လမ္းမွာလည္း အဂၤလိပ္ၿပဇာတ္ေရးဆရာ ရွိတ္စပီးယားက ပါးစပ္နာကိုထည္႕သြင္းေရးသားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလုိေရာဂါအစဥ္အလာႀကီးမားတဲ့ Hepes simplex ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ဘယ္လိုမ်ားကူးစက္တတ္ပါလိမ့္။ အလြယ္ဆံုးနဲ႕အရွင္းလင္းဆံုးေၿပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အသားအေရခ်င္းထိေတြဆက္ဆံမႈမွ ကူးစက္တတ္တယ္လို႕ ဆိုရမွာပါ။ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့အနာေတြနဲ႕တိုက္ရိုက္ထိေတြ႕ဆက္ဆံၿခင္း (သို႕) အနာကထြက္တဲ့အရည္ေတြနဲ႕ ထိေတြမိၿခင္း စသည္ၿဖင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုးရွိတဲ့တဘတ္၊ သြားပြတ္တံ၊ မုတ္ဆိတ္ရိတ္ဓားစသည္တို႕ကိုမွ်ေဝသံုးစြဲၿခင္းၿဖင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။တစ္ခါကူး စက္ၿခင္းခံရပါက ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးကို ခႏၶာကိုယ္က လံုးဝကင္းစင္ေအာင္တိုက္ဖ်က္ဖို႕မၿဖစ္ႏိုင္ဘဲ ခႏၵာကိုယ္ရဲ႕ နာဖ္႕ဆဲလ္ထဲမွာဘဲ ေနထိုင္ပါေတာ့တယ္။ ေရာဂါဝင္ေရာက္ပံုကိုႀကည္႕ရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ ေရွးဦးစြာ ခႏၵာကိုယ္ရဲ႕ ေပါက္ၿပဲေနတဲ့ အေရၿပားမွတဆင့္ဝင္ေရာက္လာပါတယ္။ အလြန္ေသးငယ္တဲ့ အၿခစ္ရာ၊ အက္ကြဲေႀကာင္းငယ္ေလးမွတဆင့္ ဝင္ေရာက္ႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။ ဝင္ေရာက္လာတဲ့ဗိုင္းရပ္စ္ဟာ အာရံုခံနာဗ္ေႀကာတစ္ေလွ်ာက္ ဝင္ေရာက္လာၿပီး နာဗ္ဆဲလ္ထဲမွာ ေနထိုင္ပါေတာ့တယ္။ ခုခံအားက်ဆင္းတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြဟာၿပန္ႀကြလာၿပီး ေရာဂါလကၡဏာစတင္ ျပသေလ့ရွိပါတယ္။ တခါတရံ ေရာဂါလကၡဏာမၿပဘဲ ကူစက္ႏိုင္စြမ္းရွိပါတယ္။ ဒါေႀကာင့္ လူတစ္ခ်ိဳ႕ဟာ ကူးစက္ခံရမွန္းမသိ ကူးစက္ခံရတတ္ပါတယ္။ ဒီလိုကူးစက္ေနလို႕လည္း လူဦးေရ ရဲ႕ ၉၀% ဟာ Herpes simplex virus (HSV) ကူးစက္ခံထားရၿပီး ၿဖစ္တယ္လို႕ဆို႕ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ဟာ တစ္ႏွစ္မွာ ၃ ႀကိမ္ မွ ၄ ႀကိမ္အထိၿပန္လည္ေပၚေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ HSV ကို ေတြ႕အမ်ားဆံုးလကၡဏာကေတာ့ ပါးစပ္မွာအနာေပါက္တဲ့ပံုစံမ်ိဳးပါ။ စၿဖစ္ၿဖစ္ၿခင္းပါးစပ္မွာ အေရႀကည္ဖု Blister တစ္ခု၊ ႏွစ္ခု အစရွိသၿဖင့္ ေပါက္လာတတ္ပါတယ္။ နာက်င္ၿခင္းလည္း မရွိတတ္ေသးပါဘူး။ သံုးေလးရက္ႀကာတဲ့အခါမွာ အေရႀကည္ဖုေတြေပါက္သြားၿပီး အၿဖဴေရာင္အနာ ေသးေသးေလးေတြ အၿဖစ္က်န္ခဲ့ပါတယ္။ တစ္ဆစ္ဆစ္နဲ႕ နာက်င္ကိုက္ခဲတတ္ၿပီး ထုိအခါမွ သတိထားမိတတ္ပါတယ္။ တခါတရံ နာလြန္းလို႕ ပါးကိုအုပ္ၿပီးေတာင္ကိုက္တတ္ႀကပါတယ္။ ပါးစပ္ကိုဟႀကည္႕ရင္း အၿဖဴေရာင္ၿပည္တည္အနာပံုစံ အနာခြက္ခြက္ေလးေတြ႕ရမယ္။ ႏႈတ္ခမ္းသား ေလးကေရာင္ၿပီးရဲေနမယ္။ အစားအေသာက္စားတဲ့အခါမွာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ အပူအစပ္စားတဲ့အခါမွာဘဲ ၿဖစ္ၿဖစ္ နာတာကစပ္ဖ်ဥ္းဖ်ဥ္းနဲ႕ပိုသိသာတယ္။ ေရာဂါဝင္စမွာဖ်ားတာ တကိုယ္လံုးေညာင္းညာကိုက္ခဲ တာ မလႈပ္ခ်င္၊ မရွားခ်င္ ႏံုးခ်ိတာ၊ ေခါင္းကိုက္တာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာ အစရွိသၿဖင့္ ၿဖစ္ေပၚတတ္ပါ တယ္။ လည္ပင္းကိ်တ္ေတြ၊ ေပါင္ၿခံကိ်တ္ေတြလည္းၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အမ်ားအားၿဖင့္ ပါးစပ္အနာရဲ႕ လကၡဏာေတြဟာ သိသာထင္ရွားတဲ့အတြက္ ေသြးစစ္၊ ဆီးစစ္ေတြလုပ္ေလ့မရွိပါဘူး။ ပါးစပ္နာ၊ အပူကန္နာၿဖစ္္ပါက ေဆးေသာက္ရန္မလိုဘဲ သူဘာသာသူေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါတယ္။ ပါးစပ္နာသိပ္ဆိုးလာရင္ paracetamol, ibuprofen အစရွိတဲ့ အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား ေသာက္သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ထံုေဆးပါတဲ့လိမ္းေဆး (lignocain, prilocain) အစရွိတဲ့လိမ္းေဆးမ်ားကို လည္းအနာေပၚလိမ္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ steroid ပါတဲ့လိမ္းေဆးမ်ားကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္က်ဥ္သင့္ပါ တယ္။ တခါတရံ ဗိုငး္ရပ္စ္ပိုးသတ္ေဆးေတြကို ေပးတတ္ႀကပါတယ္။ အနာသက္သာတာ ၿမန္ဆန္ေစ သလို မႀကာခဏၿဖစ္တတ္ၿခင္းကိုလည္း ကာကြယ္ေပးပါတယ္။ အသံုးမ်ားတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့ acyclovir, famcyclovir နဲ႕ valacyclovir တို႕ၿဖစ္ႀကပါတယ္။ acyclovir 400mg တစ္ေန႕သံုးႀကိမ္ (သို႕) famcyclovir 250mg တစ္ေန႕သံုးႀကိမ္ (သို႕) valacyclovir 1G တစ္ေန႕ႏွစ္ႀကိမ္အစရွိသၿဖင့္ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္ပိုးသတ္ေဆးမ်ားဟာ ဆရာဝန္ညႊန္ႀကားခ်က္နဲ႕သာ ေသာက္သံုးသင့္ပါတယ္။ ပံုမွန္အားၿဖင့္ တစ္ပတ္၊ ဆယ္ရက္ေပးရမွာၿဖစ္ေပမယ့္ မႀကာခဏ ၿပန္ၿဖစ္သူမ်ားအတြက္ ေဆး dose ကိုေလွ်ာ့ၿပီး သံုးရက္မွငါးရက္ခန္႔ေပးရပါမယ္။ zinc သြပ္ဓာတ္ ပါတဲ့ အားေဆးမ်ားက ပါးစပ္နာကို လွ်င္ၿမန္စြာ သက္သာေစပါတယ္။ ပ်ားဝတ္မႈန္ (Bee pollen) ဟာ ခုခံအားၿမွင့္တတ္ေပးႏိုင္တဲ့ သဘာဝ ေဆးစြမ္းေကာင္းတစ္လက္ပါ။ အေအးမိတုပ္ေကြးမွာ အသံုးမ်ားတဲ့ ေဆးေၿပာင္းပန္း (Echinacea) ဟာလည္း ပါးစပ္နာသူေတြကို အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ burplex, Cevit နဲ႕ Milk of Magnesia တို႕ကလည္း တနည္းတဖံု အထာက္အကူေပးပါတယ္။ ပ်ားရည္နဲ႕ ေရွာက္ရည္ေရာေသာက္ၿခင္းဟာ ေခ်ာင္းဆိုး၊ ခၽြဲက်ပ္အတြက္သာမက ပါးစပ္နာအတြက္ပါ အက်ိဳးရွိတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ အစားေသာက္အေနအထိုင္ ကလည္းအေရးႀကီးပါတယ္။ အပူအစပ္စားတာေတြ၊ အက္စစ္ဓာတ္ပါတဲ့အစားအစာေတြဟာ ပိုဆိုးေစ ပါတယ္။ ေကာ္ဖီ၊ လၻက္ရည္ေသာက္တာဟာ အနာကိုပိုႀကာေစတတ္ပါတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္ၿခင္းကို အမွ်င္ဓာတ္ပါတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ စားေသာက္ၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဆားရည္နဲ႕ တစ္ေန႕ကို ႏွစ္ႀကိမ္၊ သံုးႀကိမ္ထိ ပလုတ္က်င္းၿခင္းဟာ နာက်င္ကိုက္ခဲၿခင္းကို သိသာစြာသက္သာေစ ႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါေတြကိုကာကြယ္ရန္ အနာလိမ္းတဲ့အခါ လက္အိတ္စြပ္ၿပီးလိမ္းသင့္ပါတယ္။ သန္႕စင္တဲ့ဂြမ္းစန႕ဲသာလိမ္းေပးသင့္ပါတယ္။ အသံုးအေဆာင္မ်ား မွ်ေဝသံုးစြဲၿခင္းမွ ေရွာင္ႀကဥ္သင့္ပါ တယ္။ လက္ေဆးၿခင္းဟာ ေရာဂါပိုးကာကြယ္ၿခင္းအတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့အေလ့အက်င့္တစ္ခုပါ။ တစ္ကိုယ္ရည္သန္႕ရွင္းေရးဟာလည္း ေရာဂါပိုးမ်ားပ်ံ႕ပႊားေရးအတြက္အေရးႀကီးတဲ့အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုပါ။ လက္ရွိအခ်ိန္ထိ HSV ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေဆးကို စမ္းသပ္ထုတ္လုပ္လွ်က္ပင္ရွိေနၿပီး မႀကာမီအခ်ိန္အတြင္းေပၚေပါက္လာလိမ့္မယ္လို႕ ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ အားလံုးပါးစပ္နာၿခင္းမွ ကင္းေဝးႀကပါေစ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး
Health Care Journal
(က်န္းမာေရးအတြက္သိသင့္သည္မ်ားစုစည္းထားမွဳမွ ျပန္လည္ကူးယူမွ်ေ၀ပါသည္။)