ဇရာအိုနဲ႕ ဆီးက်ိတ္ေရာင္ ေရာဂါ

အမ်ိဳးသားေတြဟာ အမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔မတူတဲ့ ကြဲျပားမႈေတြ ရွိၾကတာ ေျပာဖို႕လိုမယ္ မထင္ပါဘူး။ ငယ္ရြယ္စဥ္ မသိသာေသးေပမယ့္ အပ်ိဳေဖာ္၊ လူပ်ိဳေပါက္ ဝင္ျပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ ပိုမိုသိသာထင္ရွား လာတယ္။အသံအေနအထား စတင္ေျပာင္းလဲလာတယ္။ အေမႊးအမွ်င္ေတြ ေပါက္ေရာက္လာတယ္။အေတြးအေခၚ၊ အမူအက်င့္၊ ကိုယ္ေနဟန္ထား ေျပာင္းလဲလာတယ္။ ကြဲျပားခ်က္ေတြထဲမွာ အမ်ိဳးသားေတြမွာသာ ပါရွိတ့ဲ 


ဆီးက်ိတ္ကလည္း တခုပါ။ အသက္ၾကီးေလ ပိုမိုသိေလ ဆိုခ်င္ၾကသူေတြအတြက္ ဆီးက်ိတ္က ဥပမာေကာင္းတခု ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အသက္ၾကီးသူမ်ားဟာ ဆီးက်ိတ္အေၾကာင္းပိုသိလာသလို ေဝဒနာေတြ ခံစားလာရတယ္။ဆီးက်ိတ္ေရာင္ျခင္းက အသက္ငါးဆယ္ေက်ာ္ ေျခာက္ဆယ္အရြယ္ အမ်ိဳးသားေတြကို ဒုကၡေကာင္းေကာင္းေပးတတ္ပါတယ္။
အသက္ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ အမ်ိဳးသားေတြရဲ႕ ထက္ဝက္ခန္႔ဟာ ဆီးက်ိတ္ေရာင္ေရာဂါ ျဖစ္တတ္ၾကေပမယ့္ ျဖစ္သူစုစုေပါင္းရဲ႕ ၁၀ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႕သာ ေဆးကုသဖို႕ လိုတယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္က စိတ္သက္သာေစပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ေရာင္တယ္လို႕ အလြယ္ေျပာၾကေပမယ့္ ဆီးက်ိတ္ၾကီးတယ္ ဆိုတာကမွ အမွန္တရားနဲ႕ ပိုမိုနီးစပ္ပါတယ္။ ေဆးပညာအေခၚအေဝၚအရကို benign prostatic hyperplasia (BPH)လို႕ ဆိုတာကိုး။ hyperplasia ဆိုတာက ဆဲလ္ေတြ ပံုမွန္ထက္မ်ားျပားလာျပီး ၾကီးထြားတယ္ ဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္မ်ိဳး သက္ေရာက္ပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ေရာင္တယ္ဆိုရင္ပဲ BPH ကို ရည္ညြန္းမွန္း နားလည္ၾကပါတယ္။


ဆီးက်ိတ္ဆိုတာ ဘာလဲ။
ဆီးက်ိတ္ဟာ ဆီးအိမ္ရဲ႕ေအာက္ဖက္ ကပ္လ်က္မွာတည္ရွိျပီး ဆီးျပြန္ကို ဝန္းရံထားတယ္။ ဆီးအိမ္နဲ႕ တဆက္တည္းျဖစ္တဲ့ ဆီးသြားျပြန္ဟာ ဆီးက်ိတ္ကို ျဖတ္သန္းျပီး သြားရတယ္။ အမ်ိဳးသားေတြမွာသာ ပါရွိျပီး ပံုမွန္အရြယ္အစားအားျဖင့္ သစ္ၾကားသီး(သို႕) ကြမ္းသီးလံုးခန္႕သာ ရွိပါတယ္။ ဆီးက်ိတ္ဟာ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႕အမွ် တျဖည္းျဖည္း ထူျပီးေရာင္လာတယ္။ အရြယ္အစားဟာ ပံုမွန္ထက္ နွစ္ဆ၊ သံုးဆခန္႕ရိွတဲ့အခါမွာ ေရာဂါလကၡဏာ စတင္ျပသေတာ့တယ္။ ေနာက္ဆံုးမွာ သူဝန္းရံထားတဲ့ ဆီးျပြန္ကို ညွစ္တဲ့အခါ ဆီးေကာင္းေကာင္း မသြားႏိုင္ေတာ့ဘဲ ဒုကၡေပးေတာ့တယ္။ အမ်ားအားျဖင့္ ေရာဂါလကၡဏာစတင္ေပၚေပါက္မွသာ သတိထားမိတတ္ၾကတယ္။ ဆီးက်ိတ္ဟာ လူပ်ိဳေပါက္အရြယ္မွာ တၾကိမ္၊ အသက္သံုးဆယ္ေက်ာ္အရြယ္မွာ တၾကိမ္ စုစုေပါင္း နွစ္ၾကိမ္ ၾကီးထြားပါတယ္။ အသက္သံုးဆယ္ေက်ာ္အရြယ္က စတင္ ၾကီးထြားတဲ့ ဆီးက်ိတ္ဟာ အသက္ငါးဆယ္ေက်ာ္ခန္႕မွသာ ေရာဂါလကၡဏာ သိသာထင္ရွားၾကတယ္။

ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္သလဲ။
ျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းရင္းကို အတိအက် မသိေသးပါ။ သီအိုရီမ်ား၊ ယူဆခ်က္မ်ားအရ အသက္အရြယ္ၾကီးရင့္၍ ဆီးက်ိတ္ၾကြက္သားမ်ား ထူလာျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေစသလို ေဟာ္မုန္းဓာတ္ ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေစပါတယ္။ အမ်ိဳးသား ေဟာ္မုန္း တက္စတိုစတီရုန္း(testosterone) ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚေစသည္ဟု လက္ခံထားသည္။ေဟာ္မုန္းဓာတ္နွင့္ဆိုင္ေသာ ေသာက္ေဆးမ်ားေပးေသာအခါ ဆီးက်ိတ္ၾကီးထြားမႈကို သိသာစြာေလ်ာ့နည္းေစသည္။ ထို႕ျပင္ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္နွင့္လည္း ဆက္စပ္မႈရွိျပန္သည္။

ဆီးက်ိတ္ေရာင္ျခင္းရဲ႕ လကၡဏာေတြက ဘာေတြလဲ။
တျဖည္းျဖည္း ၾကီးထြားလာတဲ့ ဆီးက်ိတ္ဟာ ဆီးျပြန္ကို ဖိညွစ္ျပီး ပိတ္ထားတဲ့အတြက္ ဆီးေတြဟာ ဆီးအိမ္ထဲ ျပန္ေရာက္ျပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြ စတင္ခံစားရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆီးအိမ္အထြက္မွာ ဖိညွစ္ထားတဲ့အတြက္ ဆီးအိမ္ကို တင္းေစတဲ့ အျပင္ ဆီးေကာင္းေကာင္းမသြားနိုင္ ျဖစ္ရတယ္။ လကၡဏာရပ္ေတြကို ျခံဳၾကည့္ရင္
- ဆီးအိမ္တင္းတာ၊
-ဆီးေကာင္းေကာင္းသြားမရတာ၊
-ဆီးသြားျပီးတိုင္း ဆီးက်န္တာ၊
-အရင္ကထက္ ပိုညွစ္ရတာ၊
-ညွစ္တဲ့အခါ ဆီးလံုးပိုေသးတာ၊
-ဆီးကအေဝးမေရာက္တာ၊
-ဆီးမထိန္းနိုင္တာ၊
-မၾကာခဏဆီးသြားခ်င္စိတ္ေပၚတာ၊
-ဆီးသြားျပီးခါနီးရင္ တစက္စက္က်တာ၊
-သြားခ်င္စိတ္ရွိေပမယ့္ ေတာ္ေတာ္နဲ႕မထြက္တာ၊
-အရင္ကထက္ ဆီးအၾကိမ္ေရတြက္ ပိုမ်ားတာ စ တာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ကုသမႈမရွိရင္ ေရာဂါလကၡဏာေတြဟာ ပိုပိုျပီးဆိုးလာတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြပါ လိုက္လာေတာ့တယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ဆီးအနည္ထိုင္ျခင္းမွတဆင့္ ဆီးအိမ္ေက်ာက္တည္ျခင္း၊ဆီးမထုတ္နိုင္ျခင္း၊ ေနာက္ဆံုး ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္ဆီးျခင္းတို႕ေၾကာင့္ အသက္ေသဆံုးသည္အထိ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေရာဂါလကၡဏာ ေပါေပါက္လာတာနဲ႕ အျမန္ဆံုး ဆရာဝန္နဲ႕တိုင္ပင္ျပီး ေဆးကုသမႈခံယူသင့္ပါတယ္။

ဘယ္လိုအခ်ိန္မွာ ကုသမႈခံယူရမလဲ။
အမ်ိဳးသားမ်ားဟာ အသက္ ငါးဆယ္ေက်ာ္တာနဲ႕ ဆီးက်ိတ္ ေရာဂါျဖစ္နိုင္သူမ်ား အျဖစ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အသက္ငါးဆယ္ေက်ာ္လ်င္ ေရာဂါလကၡဏာမရွိေပမယ့္ တနွစ္တခါ ေဆးစစ္သင့္ပါတယ္။ တခါတရံ ေဆးစစ္ရင္း မေတာ္တဆ ေတြ႕တာမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါတယ္။ ၾကိဳသိတဲ့အခါ ေဆးစား ေဆးေသာက္ရံုနဲ႕ သက္သာသြားတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါသိပ္ဆိုးလာမွ ကုသတဲ့အခါ ခြဲစိတ္ရတာ၊ျခစ္ထုတ္ရတာမ်ိဳး လုပ္ရတတ္ပါတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာနဲ႕ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္တဲ့အေျခအေနကို ၾကည့္ျပီး ကုသဖို႕ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိပါတယ္။ international prostate symptom score(IPSS) အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆီးက်ိတ္လကၡဏာ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြအရ ေရာဂါ ကုသင့္၊ မကုသင့္ ဆံုးျဖတ္ပါတယ္။
အဆင့္ေလးဆင့္ သတ္မွတ္ ျပဌာန္းပါတယ္။
အဆင့္(၁) ေရာဂါလကၡဏာ မရွိသလို ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႕မႈ မရိွတဲ့ အဆင့္၊
အဆင့္(၂) ဆီးလမ္းေၾကာင္းနဲ႕ဆိုင္တဲ့ လကၡဏာေတြရွိေပမယ့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႕မႈမရွိတဲ့အဆင့္၊
အဆင့္(၃) ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိတ္ဆို႕တဲ့အဆင့္၊
အဆင့္(၄) ဆီးက်ိတ္ေရာင္တာ ၾကာရွည္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြ ေပၚေပါက္လာတဲ့အဆင့္၊
ေရာဂါအဆင့္(၁)မွာ ကုသမႈမလိုေသးဘဲ ဆရာဝန္ရဲ႕ အနီးကပ္ေစာင့္ၾကပ္မႈနဲ႕ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္ ဆင္ျခင္ဖို႔သာ လိုအပ္ပါတယ္။ ေဆးစစ္မႈကို အခ်ိန္မွန္မွန္ လုပ္သင့္ပါတယ္။
အဆင့္(၂)မွာ ေရာဂါလကၡဏာသက္သာေအာင္ ေဆးေပးမႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။
အဆင့္(၃)မွာ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႕တဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္ျပီး ျဖတ္ထုတ္တာ၊ ျခစ္ပစ္ရတာ၊heat အပူစြမ္းအင္ေပးကုသတာ၊ waveနဲ႕ ကုသတာ၊ ethanolအရည္ထိုးထဲ့ျပီး အသားကို ရႈံ႔ေစတာ စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳးအဖံုဖံုေပးျပီး ကုသၾကပါတယ္။
အဆင့္(၄)မွာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြဝင္ေရာက္လာတဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္ျဖတ္ထုတ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဆီးအိမ္ေက်ာက္တည္တာ၊ ေနာက္ဆံုးေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္တာေတြထိပါလာျပီျဖစ္လို႕ အသက္အႏၲရာယ္ စိုးရိမ္ရတဲ့အတြက္ မလုပ္မျဖစ္လုပ္ရမယ္လို႕ အၾကံျပဳထားပါတယ္။

ဘယ္လိုကုသနည္းေတြနဲ႕ ကုသသလဲ။
အဆင့္ (၂) ကစျပီး ကုသဖို႕ လိုအပ္ပါျပီ။ ဆီးက်ိတ္ေဆးေပးတဲ့အခါ လကၡဏာေတြကို သက္သာေစတဲ့ alpha blocker ေသာက္ေဆး အမ်ိဳးအစားနဲ႕ ဆီးက်ိတ္အရြယ္အစားကို ေသးငယ္ေစတဲ့ 5-alpha reductase inhibitor ေဆးေတြကို အဓိက အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ ပထမေဆးအမ်ိဳးအစားက ဆီးက်ိတ္ၾကြက္သားေတြနဲ႕ ဆီးအိမ္ၾကြက္သားေတြကို ေျပေလွ်ာ့ေစျပီး ေရာဂါလကၡဏာကို သက္သာေစပါတယ္။ tamsulosin,alfuzosin,prazosin,doxazosin,terazosin စတဲ့ေဆးေတြကို အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ tamsulosin နဲ႕ alfuzosin တို႕က ဆီးက်ိတ္အတြက္ အဓိကအသံုးျပဳတဲ့ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ testosterone က်ားေဟာ္မုန္းက DHT(dihydrotesterone) ကို ေျပာင္းလဲေပးတဲ့ အင္ဇိုင္းဓာတ္(5alpha- reductase)ကို တားျမစ္ေစျခင္းေၾကာင့္ ဆီးက်ိတ္ရဲ႕အရြယ္အစားကို ေသးငယ္ေစပါတယ္။ finasteride,dutasteride စတဲ့ေဆးေတြကို ၆လမွ တနွစ္ထိ ေသာက္သံုးတဲ့အခါ ဆီးက်ိတ္အရြယ္အစားကို ၄ပံု ၁ပံုခန္႕ ေလွ်ာ့က်ေစတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ သို႕ေသာ္ အဆိုပါေဆးမ်ားဟာ ေရရွည္ေသာက္သံုးဖို႕ လိုအပ္သလို side effect ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြလဲ ပိုမိုခံစားရတတ္ပါတယ္။ ပန္းေသပန္းညိႈးအတြက္ အသံုးျပဳေသာ sildenafil,ၾကြက္သားမ်ားေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစသည့္ tolterodine တို႕ကိုလည္း သံုးစြဲသူက သံုးၾကသည္။ဆီးက်ိတ္မွာ အဆိုပါေသာက္ေဆးမ်ားအျပင္ herbal တိုင္းရင္းေဆးမ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳတတ္ၾကပါတယ္။ အသံုးအမ်ားဆံုးနွင့္ နာမည္အေက်ာ္ၾကားဆံုးတိုင္းရင္းေဆးမွာ saw palmetto (ျမန္မာအေခၚ ေဆးထန္းပင္သီး ) ျဖစ္သည္။ ေဆးထန္းပင္သီးမွ ထုတ္သည့္ အဆီအနွစ္သည္ ေရာင္ရမ္းျခင္းကိုက်ဆင္းေစသည့္အျပင္ ဆီးက်ိတ္အရြယ္အစားကိုပါ ေသးငယ္ေစသည္။ သို႕ေသာ္ အေမရိကား FDA ကမူ လက္မခံေသးဘဲ ထပ္မံစမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈေတြျပဳလုပ္သင့္သည္ဟု သတိေပးထားသည္။ အျခားတိုင္းရင္းေဆးမ်ားစြာကိုလည္း ဆီးက်ိတ္အတြက္ အသံုးျပဳ ၾကသည္။
အဆင့္(၃) ေရာဂါအတြက္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္ဆို႕မႈကို သက္သာေစသည့္ ဆီးက်ိတ္အတြင္းနံရံကို ျဖတ္ထုတ္ပစ္သည့္ TURP(transurethral resection of prostate ) ခြဲစိတ္နည္းကို အသံုးျပဳၾကသည္။အျခားနည္းမ်ားမွာ စြမ္းအင္လိႈင္းသံုး၍ကုသျခင္း(transurethral microwave therapy)၊အပူေပးကုသျခင္း(transurethral needle ablation)၊ laser နွင့္ ကုသျခင္း၊ ethanol ထိုးထဲ့၍ ကုသျခင္း၊ စသျဖင့္ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကုသနိုင္သည္။

ဘယ္လိုေနထိုင္စားေသာက္ဖို႕ လိုသလဲ။
ေဆးမလိုေသးသူေတြဟာ အေနအထိုင္၊ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ရံုနဲ႕ သက္သာတတ္ပါတယ္။
-ဆီးသြားခ်င္စိတ္ ေပၚတာနဲ႕ ဆီးသြားထားပါ။
-အရက္၊ေကာ္ဖီ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တယ္။အထူးသျဖင့္ ညပိုင္းေတြမွာ ပိုမိုသတိထားရတယ္။
-တၾကိမ္ထဲနဲ႕ ဗိုက္တင္းေအာင္ ေရအဝ မေသာက္ပါနဲ႕။ နဲနဲစီခြဲျပီး မၾကာခဏ ေသာက္သံုးသင့္တယ္။
-ညမအိပ္ခင္ နွစ္နာရီအတြင္း ေရေသာက္ျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
-ေအးတဲ့ရာသီဥတုက ဆီးသြားေစတဲ့အတြက္ ေႏြးေႏြးေထြးေထြး ေနပါ။
-ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားကို ပံုမွန္လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္။
-အေအးမိနွာေစး ေပ်ာက္ေဆးေတြကို သတိနဲ႕ေသာက္သံုးသင့္တယ္။
-တင္ပဆံုၾကြက္သားေလ့က်င့္ခန္း(kegel exercise) က ဆီးက်ိတ္ေရာဂါအတြက္ သင့္ေတာ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
-မၾကာခဏစိတ္လႈပ္ရွားျခင္း၊ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္းက ဆီးသြားခ်င္စိတ္ကို ပိုမိုျဖစ္ေပၚေစလို႕ သတိထားသင့္တယ္။
ေရွာင္ၾကဥ္သင့္တဲ့အစားအစာေတြက အဆီအဆိမ့္မ်ားတဲ့ အစားအစာေတြ၊ကစီဓာတ္မ်ားတဲ့ အစားအစာ၊ ေထာပတ္၊ခ်ီးစ္၊မာဂ်ရင္း၊ ေကာ္ဖီ၊ အရက္၊ ဘီယာ၊ ေဆးလိပ္ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
စားသံုးသင့္တဲ့ အစားအစာေတြက ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီးဝလံ၊ ငါး၊ ပန္းသီး၊ စပ်စ္သီး၊ ဖရံုသီး၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ပဲပုတ္၊ လက္ဖက္စိမ္းရြက္(စို၊ေျခာက္)စသည္တို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ omega3 ပါတဲ့ အစားအေသာက္၊ေဆးဝါးေတြကို ေသာက္သံုးသင့္တယ္။ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေစဖို႕ေတာ့ အထူးဂရုျပဳသင့္တယ္။ ေနာက္ဆံုးအေနနဲ႕ ေဆးဝါးေတြကို ဆရာဝန္ခြင့္ျပဳခ်က္နဲ႕သာ ေသာက္သံုးသင့္ေၾကာင္း အၾကံေပးပါရေစ။

ေဒါက္တာ ေအးမင္းထူး