ဘီပုိး စီပုိး ကင္ဆာ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း အသည္းေျခာက္ ႏုိင္တဲ့ေဆး

ဘီပုိး စီပုိ္း ကင္ဆာ ႏွလံုးေသြးေၾကက်ဥ္း အသည္းေျခာက္ ေရာဂါေတြဟာ ကမၻာ့လူသားမ်ား၏ က်န္းမာေရးကုိ ၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ ေရာဂါဆုိးျဖစ္ေနတယ္။ လူသားသန္းေပါင္းမ်ားစြာလည္း ဒီေရာဂါေတြေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္သန္းခ်ီၿပီး အသက္ဆံုးရႈံးေနခဲ့ၾကတယ္။ အနာသိလွ်င္ ေဆးရွိ၏ ဆုိတဲ့အတုိင္း ဖတ္ရႈေလ့လာသမွ် လူထုအက်ဳိးျပဳအျဖစ္ အစြမ္းထက္တဲ့ ဣႆရမူလီ ႏြယ္ပင္အေၾကာင္းကုိ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ တင္ျပပါရေစ။


လြန္ခဲ့တဲ့ ၄ ႏွစ္ ၅ ႏွစ္ခန္႔က စာေရးသူက “ဘီပုိးႏိုင္တဲ့ေဆး” ဆုိၿပီး အင္တာနက္မွာ တင္ထားခဲ့ဖူးတယ္။ ဘီပုိးေရာဂါေဝဒနာရွင္ ေဒၚနန္းဖိန္းေအာင္ အေၾကာင္းပါ။ ေဒၚနန္းဖိန္းေအာင္က ဘီပုိး၊ စီပုိးလည္း ရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီးအမ်ဳိးသမီးနဲ႔ ဆုိင္တဲ့ (သားအိမ္နဲ႔ႏုိ႔) အႀကိတ္ ကင္ဆာလည္းျဖစ္ေသးတယ္။ သူမစိတ္ဓါတ္က်ၿပီး မ်က္ရည္နဲ႔ မ်က္ခြက္ျဖစ္ေနခ်ိန္ မႏၲေလး၊ စက္မႈေန နန္းေမြေဖာင္ရဲ႕ ဖခင္ ဦးအုိက္ရီနဲ႔ေတြ႕ၿပီး အနာရွိလ်င္ ေဆးရွိေၾကာင္း အမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ လားရႈိး ရပ္ကြက္ ၆ ေန ေဒၚေရႊေက်ာင္းအိမ္မွာ သြားေနေစကာ ဣႆရမူလီရြက္ကုိ ေန႔တုိင္း တစ္ေန႔ သံုးေလးရြက္ေလာက္ အစိမ္းလုိက္ ဝါးစားခုိင္းတယ္။ ဒီလုိနဲ႔ ေနာက္တစ္ႏွစ္ ေဆးသြားစစ္ၾကည့္ေတာ့ ဘီပုိး စီပုိးနဲ႔ သူမရဲ႕ အႀကိတ္ကင္ဆာလည္း လံုးဝေပ်ာက္သြားတာေတြ႕ရတယ္။ အခုတုိင္ သူမက ဝဝျဖဳိးၿဖိဳးက်န္းက်န္းမာမာ ၿပံဳးၿပံဳးရႊင္ပဲ။ ယခုသူမ (၃၇ လမ္း၊ အလယ္ဘေလာက္၊ ရန္ကုန္)ေနပါတယ္။ ဣႆရမူလီဟာ ဘီပုိးစီပုိးအျပင္ ကင္ဆာပုိး၊ ကင္ဆာအမ်ဳိးမ်ဳိးကုိလည္း ဣႆရမူလီက ေကာင္းစြာတားဆီး သုတ္သင္ႏုိင္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
ဣႆရမူလီ အရြက္ အပြင့္ အပင္ အသီးႏွင့္ ဘီပုိး၊ စီပုိး ကင္ဆာေပ်ာက္ကင္းသူ ေဒၚနန္းဖိန္းေအာင္ (လားရႈိး) ရပ္ကြက္ (၆) ေဒၚေရႊေက်ာင္းအိမ္တြင္ ရုိက္ထားသည္။
ဣႆရမူလီ အရြက္ အပြင့္ အပင္ အသီးႏွင့္ ဘီပုိး၊ စီပုိး ကင္ဆာေပ်ာက္ကင္းသူ ေဒၚနန္းဖိန္းေအာင္ (လားရႈိး) ရပ္ကြက္ (၆) ေဒၚေရႊေက်ာင္းအိမ္တြင္ ရုိက္ထားသည္။
ဘီပုိး စီပုိး
လူ႔အသည္းကုိ ဒုကၡေပးတဲ့ ဘီပုိးစီပုိးကုိ ဒီဣႆရမူလီက ေကာင္းစြာ တုိက္ဖ်က္ႏုိင္စြမ္းရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသြားဖုိ႔ ေဆးစစ္မေအာင္တဲ့ လူငယ္လူရြယ္ေတြ တခ်ဳိ႕ဘီပုိးေၾကာင့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ေတြ ပ်က္ခဲ့တာလည္းရွိခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဣႆရမူလီကုိ သံုးစဲြၿပီး ေဆးျပန္စစ္တဲ့အခါ ဘီပုိး ကင္းစင္ၿပီး ႏုိင္ငံျခား ပညာသင္သြားရတဲ့ ကေလးေတြလည္း ရွိခဲ့တယ္။ စီပုိးရွိတဲ့ စာေရးသူရဲ႕ ဒကာတစ္ေယာက္က စီပုိးကုဖုိ႔အတြက္ ထုိင္းနုိင္ငံမွာ ေဆးသြားထုိးတယ္။ စီပုိးေဆးက အားျပင္းလြန္းလုိ႔ ဆံပင္ေတြေတာင္ ကၽြတ္တယ္။ လူလည္း အေတာ္ကုိ ႏႈန္းခ်ိတယ္လုိ႔ ေျပာတယ္။ ေဆးဖုိးကလည္း သိန္း ၂၀/၃၀ မကကုန္မယ္လုိ႔ ေျပာတယ္။ ဒါေတာင္မွ ေရာဂါေပ်ာက္မေပ်ာက္ မေသျခာေသးဘူးတဲ့။ အခ်ိန္လည္း ခန္႔မွန္းလုိ႔ မရေသးဘူးတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ က်န္းမာေရးအတြက္ မကုန္သင့္တာေတြ မကုန္ေအာင္ မဆံုးရႈံးသင့္တာေတြ မဆံုးရံႈးေအာင္ ဣႆရမူလီ စတဲ့ ေငြကုန္ေၾကးက်နဲတဲ့ အစြမ္းထက္ တုိင္းရင္းေဆးအေၾကာင္းကုိ သိထားသင့္ပါတယ္။ စီပုိးက အသည္းကုိ လြန္စြာ ထိခုိက္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္လုိ႔ အသည္းေျခာက္၊ အသည္းကင္ဆာ အထိ ျဖစ္ေစတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဣႆရမူလီေၾကာင့္ အသည္းေျခာက္ျဖစ္သူမ်ား ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းသြားေၾကာင္း ေစာငုဝါ ေရးသားတဲ့ “ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္ ႏွင့္ ကင္ဆာေဘးအႏၲရာယ္ ေလွ်ာ့ခ်ေရးု”စာအုပ္ထဲမွာ ေရာဂါေပ်ာက္သြားသူေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႕ခဲ့ရတယ္။ အသည္းကင္ဆာျဖစ္တဲ့ ဆရာႀကီး ဦးစိန္ထြန္းရဲ႕ ဖခင္ႀကီး၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းျဖစ္တဲ့ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေစာႏြဲ႔ အျပင္ ေအအုိင္ဒီအက္စ္ ေ၀ဒနာသည္မ်ားလည္း ဣႆရမူလီက ထိန္းထားႏုိင္ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
ဣႆရမူလီအေၾကာင္းလည္း အခု လူသိမ်ားလာတယ္။ အစြမ္းထက္တဲ့ ေဆးတစ္လက္ျဖစ္ေၾကာင္း လည္း ထင္ရွားလာတယ္။ ေစာငုဝါ (ပ်ဥ္းမနား) ေရးတဲ့ “ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္ ႏွင့္ ကင္ဆာေဘးအႏၲရာယ္ ေလွ်ာ့ခ်ေရးု” စာအုပ္ေၾကာင့္လည္း ေဆးရဲ႕အာနိသင္ကုိ လူသိမ်ားေစၿပီး ဆရာေစာငုဝါလည္း ေစတနာအျပည့္နဲ႔ လူနာေတြကုိ ကူညီေနတာၾကားသိရလုိ႔ စာေရးသူ ဝမ္းသာမိပါတယ္။ ေဆးပင္ရရွိႏုိင္တဲ့ ေနရာေတြကုိလည္း ညႊန္ျပထားပါတယ္။ ေစာငုဝါ (ပ်ဥ္းမနား) ေရးသာတဲ့ ဣႆရမူလီအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ကုိိ ေကာက္ႏႈတ္တင္ျပလုိပါတယ္။
ဣႆရမူလီအေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္
ဣႆရမူလီသမုိင္း
ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္သည္ ျမန္မာျပည္ေဒသအခ်ဳိ႕ႏွင့္ မုိးနည္းေဒသမ်ားမွာ သဘာဝအတုိင္း ေပါက္ေရာက္ရွင္သန္ ေလ့ရွိ၏။ ယခုအခါ ကခ်င္ျပည္နယ္ႏွင့္ ျမန္ေအာင္ေဒသမ်ားအထိ ေပါက္ေရာက္ရွင္သန္ႏုိင္ေၾကာင္း သိရ၏။ ေရွးအခါက ဣစၧာသယအပင္အျဖစ္ အေမွာင့္ပေယာဂ အကာအကြယ္အျဖစ္ ယူဆစုိက္ေလ့ရွိ၏။ အခ်ဳိ႕က ကေလးေဆးအျဖစ္ႏွင့္ အဂၢိရတ္ လုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ စုိက္ၾက၏။
ယခုအခါ ဣႆရမူလီ ေဆးအစြမ္းေၾကာင့္ ယံုၾကည္အားထား၍ ဆႏၵရွိသူမ်ား ဝိုင္းစုိက္လာၾကေလၿပီ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မၾကာေသာကာလတြင္ အလြန္ေငြကုန္၍ အသက္အႏၲရာယ္အထိ ဒုကၡေပးႏုိင္ေသာ ဘီပုိး၊ စီပုိး၊ အသည္းေျခာက္၊ ကင္ဆာႏွင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကားက်ဥ္း ေရာဂါမ်ားကုိ ထိေရာက္စြာ ကုသရင္ဆုိင္ႏုိင္မည့္ ဣႆရမူလီအပင္မ်ား ေဒသအႏွံ႔မွာ ရွိလာႏုိင္ေပမည္။ ထုိအခါ ဣႆရမူလီ ေဆးအစြမ္းျဖင့္ အသက္အႏၲရာယ္ကုိ ဒုကၡေပးႏုိင္သည့္ ေၾကာက္စရာေရာဂါေဝဒနာကုိ ရင္ဆုိင္စိန္ေခၚႏုိင္မည္ဟု ယံုၾကည္မိပါ၏။
ဣႆရမူလီအာနိသင္
ခါး၏။ ဖန္၏။ ပူ၏။ လက္ (၂) လံုးခန္႔ အရြက္ကုိ ဝါးစားရံုႏွင့္ အခ်ဳိ႕ေ၀ဒနာရွင္မ်ား ထူးျခားေသာ ေဆးတုန္႔ျပန္မႈ ခံစားရ၏။ လူမွာ အပူသမား အေအးသမားရွိ၏။ အထူးသျဖင့္ အပူသမားမ်ား ေဆးတုန္႔ျပန္မႈ ခံစားရ၏။ ေရရွည္မီွ၀ဲသူမ်ား ေတေဇာဓါတ္စြမ္းအားေၾကာင့္ အလြန္ေအးေသာ ေဆာင္းရာသီမ်ဳိးမွာေတာင္ ေရခ်ဳိးမွ အဆင္ေျပ၏။ ေဒသႏွင့္ အာဟာရေပၚ မူတည္၍ အခ်ဳိ႕အရြက္မ်ားမွာ လက္၀ါးခန္႔၊ ဗာဒံရြက္ခန္႔ႀကီး၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဣႆရမူလီအရြက္ကုိ အနည္းဆံုး (အေသးဆံုး) မွ စားသင့္၏။ အဆင္ေျပမွ တုိးစားသင့္၏။
ဣႆရမူလီေဆးအစြမ္း
ဣႆရမူလီအရြက္ ေဆးအစြမ္းျဖင့္ (၁) ဘီပုိး (၂) စီပုိး (၃) အသည္းေျခာက္ (၄) ကင္ဆာ (၅) ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါမ်ား သက္သာေပ်ာက္ကင္း၏။
မီွ၀ဲစားသံုးပံု
အရြက္ လက္ (၂) လံုးခန္႔ကုိ စတင္၀ါးစား၍ ေရေသာက္ရ၏။ အဆင္ေျပက တုိး၍ ၀ါးစားနုိင္၏။ ေရာဂါေ၀ဒနာေပၚ လုိက္၍ နံနက္၊ ည တစ္ႀကိမ္စီ တစ္ေန႔ (၃) ႀကိမ္ ၀ါးစားၿပီး ေရေသာက္ရ၏။ အရြက္အစုိ လတ္ဆတ္ပါက ပုိေေကာင္း၏။ စစ္မွန္က ပၪၥငါးပါးလံုး ေဆးဖက္၀င္၏။ ပၪၥငါးပါးလံုး အန႔ံအရသာ ေဆးဖက္၀င္မႈ တူညီ၏။ ၾကာရွည္က ပၪၥငါးပါး အေျခာက္မ်ား အနံ႔ေပ်ာက္သြားတတ္၏။
ကင္ဆာအဖု၊ အက်ိတ္မ်ားကုိ ဣႆရမူလီအရြက္ ထုေခ်၍ အံုရ၏။ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေ၀ဒနာအတြက္ ဣႆရမူလီတစ္ရြက္ႏွင့္ င႐ုတ္ေကာင္းတစ္ေစ့ ၀ါးစား ေရေသာက္ရ၏။ ႏုလွ်င္ အခ်ဳိ႕ တစ္ႀကိမ္စားရံုႏွင့္ သက္သာေပ်ာက္ကင္း၏။ အခ်ဳိ႕ တစ္ေန႔တစ္ႀကိမ္စား၍ (၄) ရက္မွ (၂၀) ရက္အတြင္း သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏုိင္၏။
ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါကုိ ေနျပည္ေတာ္ လယ္ေဝးၿမိဳ႕နယ္ ေတာင္သံုးလံုး ေဇတ၀န္ ပရိယတိၱစာသင္တုိက္မွ ဘဒၵႏၲေ၀ပုလႅ၏ ပဲြေတြ႕ ကုသေအာင္ျမင္ေနသည့္ နည္းျဖစ္၏။ (၁၉၈၆-၈၇) ခုႏွစ္က ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေ၀ဒနာခံစားေနရေသာ အထက္တန္းေက်ာင္းအုပ္ဆရာမႀကီး ေဒၚခင္ေစာႏြဲ႕လည္း ဟိႏၵဴလူမ်ဳိးအႀကီးအကဲ ဘာဘူႀကီးက ဣႆရမူလီ (၁) ရြက္ႏွင့္ ငရုတ္ေကာင္း (၁) ေစ့ ၀ါးစား ေရေသာက္ရံုႏွင့္ မခဲြစိတ္ရဘဲ သက္သာေပ်ာက္ကင္းခဲ့ေသာ နည္းျဖစ္၏။ ဒီနည္းနဲ႔ အရွင္ေဝပုလႅမွ ဆက္၍ ကုသေအာင္ျမင္ေနျခင္းျဖစ္၏။
ဣႆရမူလီ (၂) မ်ဳိး
ဣႆရမူလီ (အဖုိ)ပင္ကုိ အဂၤလိပ္လုိ Birth Wort လုိ႔ေခၚၿပီး မ်ဳိးစု Genus သည္ Aristolochia ျဖစ္ၿပီး မ်ဳိးစိတ္ Species သည္ Indica ျဖစ္၍ မ်ဳိးရင္း Family မွာ Aristolochiaceae ျဖစ္သည္။
ဣႆရမူလီ (အမ)ပင္ကုိ အဂၤလိပ္လုိ Birth Wort) လုိ႔ေခၚၿပီး Genus သည္ Aristolochia ျဖစ္ၿပီး မ်ဳိးစိတ္ Species သည္ Macro phyla ျဖစ္၍ မ်ဳိးရင္း Family မွာ Aristolochiae ျဖစ္သည္။
ပံုသဏၭာန္
အပင္ = ပင္ေပ်ာ့ႏြယ္ပင္မ်ဳိးျဖစ္၏။ အေခါက္ၾကမ္းၿပီး ညိဳမဲြေသာ အေရာင္ေပၚတြင္ စိမ္းျပာေရာင္အကြက္မ်ားရွိ၏။ အကုိင္းအခက္မ်ား ေသးသြယ္၏။ ဖူးပြင့္သီးေသာ ႏြယ္ကုိင္းမ််ားႏွင့္ အရြက္ေျပာင္ေအာင္ ခူးေသာ္ ကုိင္းမ်ား ေျခာက္သြားေလ့ရွိ၏။
အရြက္= ရြက္လႊဲထြက္သည္။ သေဘာၤသီးပံုသဏၭာန္ရွိ၏။ ထိပ္ပုိင္းသည္ ရြက္ရင္းထက္ က်ယ္၏။ ရြက္ထိပ္ခၽြန္၏။ ရြက္လယ္ေၾကာ ထင္ရွား၏။ ရြက္နားေခ်ာ၍ အနည္းငယ္တြန္႔၏။ အေသးဆံုးလက္မခန္႔မွ လက္၀ါးသဏၭာန္ခြက္ခန္႔ အထိႀကီး၏။
အပြင့္ = ေရတေကာင္းပံုသဏၭာန္ရွိၿပီး ႏႈတ္ခမ္းတစ္ဖက္ရွည္၍ ပြင့္သည့္အခါ ခရမ္းညိဳေရာင္ရွိ၏။ အရင္းပုိင္း စိမ္းဖန္႔ဖန္႔ရွိ၏။ သဘာ၀အပင္မ်ားမွ တန္ေဆာင္မုန္း နတ္ေတာ္လမ်ားတြင္ ပြင့္၏။ စုိက္ပ်ဳိးျပဳစုေသာ အပင္မ်ား မုိးးက်သည္ႏွင့္ ဖူးပြင့္တတ္၏။
အသီး = အစိမ္းေရာင္ ေက်ာက္ဖရံုသီးေပၚတြင္ အေျမႇာင္း (၆) ေျမႇာင္းပါ၏။ အေျမႇာင္းမ်ား ခံုး၍ အတြင္းသုိ႔ ခ်ဳိင့္၀င္ေန၏။ အသီးေျခာက္ တစ္ေျမႇာင္းတြင္ ျပား၍ အေတာင္ပါသည့္ သံုးေထာင့္ပံု အေစ့မ်ားစြာပါ၏။ တပုိ႔တဲြလတြင္ အသီးရင့္ေလ့ရွိ၏။
ဣႆရမူလီ၏ ေဆးဖက္၀င္ အစိတ္အပုိင္းႏွင့္ ေဆးအစြမ္း
ဣႆရမူလီအပင္၏ ပၪၥငါးပါးလံုး အနံ႔၊ အရသာ တူ၏။ ေဆးဖက္၀င္၏။ အသီးေျခာက္၊ အပြင့္ေျခာက္၊ အရြက္ေျခာက္၊ အကုိင္းေျခာက္မ်ား အားလံုး အနံ႔တူ၏။ ေရစိမ္ထားက ေရမွာ အနံ႔မ်ား ေပ်ာ္၀င္သြား၏။ အထူးသျဖင့္ အျမစ္၊ အရြက္မ်ားကုိ အသံုးျပဳၾက၏။ အခ်ဳိ႕ ေရေႏြးၾကမ္းလုပ္ေသာက္ၾက၏။
ဣႆရမူလီသည္ ခါး၏။ ဖန္၏။ အဆိပ္အမ်ဳိးမ်ဳိးကုိ ႏိုင္၏။ ေခ်ာင္းဆုိးေရာဂါ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ကေလးမ်ား အူအတြင္း ျဖစ္တတ္ေသာ ေရာဂါ အစာမေၾကေရာဂါ၊ အဆစ္ကုိက္ခဲ ေဖာေရာင္ျခင္းတုိ႔ကုိ ပယ္ေဖ်ာက္ႏုိင္၏။ ဥတုေသြးမွန္ေစ၏။ ေသြးလြန္နာ၊ ေသြးေဖာက္ျပန္အနာႏွင့္ မူးေ၀ေသာ ေ၀ဒနာတုိ႔ကုိ ခ်မ္းသာေစႏုိင္၏။ ေသြးထဲရွိ ကုိလက္စထေရာကုိ ေလ်ာ့ခ်ႏုိင္၏။ ေသြးကုိ သန္႔ေစႏုိင္၏။ အနာႀကီးေရာဂါ ေ၀ဒနာမ်ားကုိ သက္သာေစႏုိင္၏။
အျမစ္
(၁) အျမစ္ကုိ ေသြးလိမ္းေသာ္ ေျမြ၊ ကင္းစသည့္ အဆိပ္မ်ား ေျပေစ၏။
(၂) အျမစ္မႈန္႔ႏွင့္ ဂ်ဳံျပာ ဆတူေရာ၍ ေရေႏြးႏွင့္ ေသာက္ျခင္း၊ အဆစ္ေရာင္ႏွင့္ ကုိယ္လက္ ကုိက္ခဲျခင္းကုိ လူးေပးလွ်င္ သက္သာေစႏုိင္၏။
(၃) အျမစ္မႈန္႔ (၂) ဆႏွင့္ ခ်င္းေျခာက္မႈန္႔ (၁) ဆကုိ ေရႏွင့္ တစ္ေန႔ (၂) ႀကိမ္ ေသာက္က ေသြး၀မ္း အစာမေၾက ေလေရာဂါႏွင့္ ၀မ္းေၾကာတင္းျခင္း ေပ်ာက္၏။
(၄) အျမစ္ကုိ ေသြး၍ ေသာက္ျခင္း၊ လွ်ာကုိ ပြတ္ေပးျခင္း ငန္းဖမ္း၊ ႏႈတ္ခမ္း၊ ေမး၊ ပါး၊ လွ်ာ၊ အာေလးျခင္း မ်ား ေပ်ာက္၏။
(၅) အျမစ္မႈန္႔ႏွင့္ ငရုတ္ေကာင္းမႈန္႔တုိ႔ကုိ ဆားစိမ္းအနည္းငယ္ေရာ၍ ေရေႏြးႏွင့္ ေသာက္ေသာ္ ဥတုေသြးထိန္ ခ်ဳပ္ျခင္း ေပ်ာက္ၿပီး မွန္ေစ၏။
(၆) အရြက္ရည္ (သုိ႔) အျမစ္ကုိ ေသြး၍ လွ်ာကုိ အနည္းငယ္မွ် ပြတ္ေပးေသာ္ ကေလးမ်ား သူငယ္နာ၀မ္းပ်က္၍ အဖ်ား၀င္ျခင္းကုိ ေပ်ာက္ေစ၏။
(၇) အျမစ္ကုိ သားဖြားလြယ္ေဆး မီးယပ္အတြက္ေပ်ာက္ေဆး၊ အဖ်ားျပတ္ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳႏုိင္၏။
(၈) အျမစ္ကုိ ဓနိေခါက္ မီးအံုညႇစ္ရည္ႏွင့္ ေသြးလိမ္းေသာ္ ႏုိ႔ကင္ဆာ၊ အဖုအက်ိတ္ေပ်ာက္၏။
အရြက္
(၉) အရြက္ညႇစ္ရည္ တစ္ဇြန္းႏွင့္ ဆားမီးဖုတ္ အနည္းငယ္ႏွင့္ နံနက္၊ ည (၂) ႀကိမ္ ေသာက္က ေရဖ်ဥ္း ေရာဂါႏွင့္ ေခ်ာင္းေျခာက္ေရာဂါေပ်ာက္၏။
(၁၀) အရြက္ (၂-၃) ရြက္ႏွင့္ ငရုတ္ေကာင္း (၈-၁၀) ေရာ၍ အမႈန္႔ႀကိတ္ၿပီး (၁၅) မိနစ္ တစ္ႀကိမ္ တစ္ဇြန္းေသာက္ေသာ္ ေျမြအဆိပ္ႏွင့္ တိရစၧာန္ဆိ္ပမ်ား ေျပ၏။
(၁၁) အေအးမိ၊ အေအးပတ္၍ ေသြးေၾကာ၊ ေလေၾကာမ်ား ထိခုိက္ၿပီး ေအးစက္ သတိလစ္ေနေသာ္ အထက္အမႈန္႔ေဆးကုိ အတြင္းေဆး၊ အျပင္ေဆးအျဖစ္ အသံုးျပဳႏုိင္၏။
(၁၂) ဣႆရမူလီ (၁) ရြက္ႏွင့္ ငရုတ္ေကာင္း (၁) ေစ့ကုိ တစ္ေန႔ (၁) ႀကိမ္၀ါးစားလွ်င္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ သက္သာေပ်ာက္ကင္းႏုိင္၏။ ႏုလွ်င္ (၁) ႀကိမ္ ႏွင့္္ (၄) ႀကိမ္အတြင္းႏွင့္ အခ်ဳိ႕ (၃) ပတ္အတြင္း သက္သာမႈ ရႏုိင္၏။

သတိျပဳရန္
- ဣႆရမူလီသည္ အပူေဆးျဖစ္၍ အထူးသျဖင့္ အပူသမားမ်ား အနည္းဆံုးမွ စသံုးသင့္၍ တည့္လွ်င္ တုိးစား၍ ရ၏။
- ဣႆရမူလီကုိ ေရရွည္သံုးစဲြသူမ်ား ၎၏ အခုိးသတ္ရန္ ႏွမ္းေလွာ္စားေပးရ၏။ ႏွမ္းပ်စ္မုန္႔မ်ား စားေပးရ၏။ အဆင္ေျပလွ်င္ ေရခ်ဳိးေပးရ၏။
- ဣႆရမူလီ ေရရွည္သံုးစဲြ၍ ဆံပင္ကၽြတ္သူမ်ား အုန္းဆီးႏွင့္ ႏွမ္းဆီ အနည္းငယ္ထည့္လိမ္းလွ်င္ ေျပ၏။
ဣႆရမူလီႏွင့္ ဆင္တူရုိးမွားအပင္
+ ဣႆရမူလီအပင္ႏွင့္ ဆင္တူရုိးမွား ႏြယ္ပင္ တစ္မ်ဳိးရွိေန၏။ အလြယ္ျမင္ရံုႏွင့္ လႊဲမွားႏုိင္၏။ ဣႆရမူလီအရြက္ ပံုသဏၭာန္က အညႇာရင္းေသး၍ အဖ်ားႀကီးၿပီး အနည္းငယ္ ခၽြန္၏။ ေဒသႏွင့္ အာဟာရေပၚမူတည္၍ လက္မအရြယ္မွ လက္၀ါးခန္႔ႏွင့္ ဗာဒံရြက္ခန္႔အထိႀကီး၏။
+ ရြက္လယ္ေၾကာင္း ထင္ရွား၍ ေခ်ာၿပီး အနည္းငယ္ လႈိင္းတြန္႔၏။
+ ဆင္တူရုိးမွား အပြင့္သည္ ဣႆရမူလီအပြင့္ ပံုသဏၭာႏွင့္ ဆင္ေသာ္လည္း ေသးငယ္၏။ အရြက္သည္ အညႇာရင္းႀကီး၍ အဖ်ားသုိ႔ ရွဴးသြားၿပီး ခၽြန္၏။ အာဟာရေပၚ မူတည္၍ လက္၀ါးခန္႔ထိ ႀကီး၏။ အရြက္၏ ေအာက္ဖက္အေၾကာ အလြန္ထင္ရွား၍ ပြေရာင္းေရာင္းရွိၿပီး အနည္းငယ္ၾကမ္း၏။
+ ဣႆရမူလီအသီးတုိင္း အတြင္းဖက္သုိ႔ ခ်ဳိင့္၀င္ေနေသာ အေျမႇာင္းပါ၏။ ဆင္တူရုိးမွားအပင္မွ အသီးတုိင္း (၆) ေျမႇာင္း ပါေသာ္လည္း အျပင္သုိ႔ ခံုးထြက္ေနေသာ ေဇာင္း (၆) ခုထင္ရွား၏။
+ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆင္တူရုိးမွားအပင္၏ ေဆးစြမ္း ရွိမရွိ မသိရေသာ္လည္း ဣႆရမူလီအပင္၏ ေဆြးစြမ္းကုိ မမီ မတူညီႏုိင္ဟု ယံုၾကည္၏။
ဣႆရမူလီ အပင္မ်ား စုိက္ပ်ဳိး ျပဳစုရာတြင္-
ဣႆရမူလီအေစ့မ်ားကုိ အပင္ေဖာက္ရာတြင္ ေႏြကုန္မုိးကူးအခ်ိန္တြင္ အပင္ေပါက္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္၏။ အပင္ငယ္မ်ား ႏႈတ္ယူစုိက္ပ်ဳိးရာတြင္ ျပဳစုမႈ ေကာင္းလွ်င္ ရွင္သန္ရံုမက က်န္ခဲ့ေသာ အျမစ္မွာလည္း အပင္ပြားမ်ား ထြက္လာတတ္၏။
ေယဘူယ်အားျဖင့္ ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္မ်ားသည္ ေဒသအႏံွ႔မွာ ေပါက္ေရာက္ ရွင္သန္ေလ့ရွိေသာ္လည္း အထူးသျဖင့္ အညာေဒသမ်ားမွာ ပုိမုိျဖစ္ထြန္းေၾကာင္း ေလ့လာသိရွိရပါ၏။ အထက္ပုိင္း ကခ်င္ျပည္နယ္ နမၼားႏွင့္ ေအာက္ပုိင္း ျမန္ေအာင္ေဒသမ်ားအထိ ေပါက္ေရာက္ရွင္သန္ေနပါ၏။ ျမန္ေအာင္ရွိ ဣႆရမူလီအပင္ကုိ ဘုိးဘြားေတြ စုိက္ခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္ထိ ရွိၿပီျဖစ္ေၾကာင္း သိရပါ၏။
ဣႆရမူလီ အပင္ကုိ ဖ်က္ဆီးေလ့ရွိေသာ အဖ်က္ပုိးမ်ား
+ အပင္ငယ္ ပ်ဳိးပင္ငယ္မ်ားကုိ ခရု၊ ပက္က်မ်ား အမ်ားဆံုး ဖ်က္ဆီးေလ့ရွိ၏။ မုိးကာလ ခရုေပါက္စမ်ားက အပင္ငယ္မ်ားကုိ အမ်ားဆံုး ဖ်က္ဆီးတတ္၏။
+ ပ်ဳိးပင္မ်ားကုိ ခရု၊ ပက္က်ိႏွင့္ လိပ္ျပာကေပါက္ဖြားေသာ ခူေကာင္တစ္မ်ဳိးက ဖ်က္ဆီးေလ့ရွိ၏။
+ ပ်ဳိးပင္ငယ္မ်ားမွာ အစုိဓါတ္မ်ားသည့္ အခ်ိန္ အလြန္ေသးငယ္ေသာ ပ်တစ္မ်ဳိးကေရာက္၍ ရိက်ေသဆံုး တတ္၏။
+ ပ်ဳိးပင္အရြက္မ်ားႏွင့္ ႏြယ္ပင္အရြက္မ်ားကုိ လိပ္ျပာမွ ေပါက္ဖြားေသာ ခူေကာင္ငယ္မ်ားႏွင့္ အေကာင္ႀကီးမ်ား စားေသာက္ဖ်က္ဆီးတတ္၏။ အေကာင္ အေသးအႀကီး အနည္းအမ်ားေပၚ လုိက္၍ ပ်က္စီးဆံုးရံႈးမႈ မ်ားႏုိင္၏။
+ ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္ကုိ အပင္မ်ားေပၚ တင္ထားလွ်င္ ႏြယ္တက္သြား၍ အရြက္ခူးသည့္အခါ ခက္ခဲႏုိင္၏။
+ ဣႆရမူလီႏြယ္ကုိင္း အဆစ္တုိင္းမွာ ႏြယ္တက္ႏွင့္ အရြက္မ်ား ထြက္၍ ဖူးပြင့္္တတ္၏။ အဆစ္တုိင္းမွ အရြက္မ်ား ခူးယူရာတြင္ အရြက္ကုန္ေအာင္ ခူးယူရာတြင္ (၂-၃) ရြက္ခန္႔ ခ်န္ထားသင့္၏။
+ စုိက္ပ်ဳိးျပဳစုေသာ အပင္မ်ားမွ အာဟာရေကာင္းလ်င္ (၃-၄) လအတြင္း ဖူးပြင့္သီးတတ္သလုိ မုိးက်လွ်င္လည္း ဖူးပြင့္သီးတတ္၏။ ျပဳစုအား ေကာင္းလွ်င္ တစ္ႏွစ္တြင္ (၂) ႀကိမ္မွ် ဖူးပြင့္သီးတတ္၏။
+ အဖူးမ်ား ပြင့္၍ ၀တ္မႈန္ကူးၿပီးလွ်င္ ေျမသုိ႔ ေၾကြက်တတ္၏။ ၎အဖူးမ်ားကုိ ေကာက္ယူသန္႔စင္၍ ေဆးအျဖစ္ တုိက္ရုိက္သံုးႏုိင္သလုိ အရိပ္ထဲမွာ အေျခာက္လွမ္း၍ လုိအပ္သလို အသံုးျပဳႏုိင္၏။ အရြက္ကဲ့သုိ႔ ေဆးစြမ္းရွိ၏။ ၎ကုိ ေဆးလံုး ေဆးျပားကဲ့သုိ႔ ငံုထား၍လည္းေကာင္း၊ ၀ါးစား၍ အသံုးျပဳႏုိင္၏။ (၂-၃) ပြင့္သည္ ဣႆရမူလီ အရြက္ေသးတစ္ရြက္နီးပါး အာနိသင္ရွိ၏။
+ အပြင့္ကုိ ငံုထားရံုႏွင့္ ခံတြင္းရွင္း၍ သလိပ္ေၾက၏။ ေခ်ာင္းးဆုိးကင္း၏။ ရင္ေခ်ာင္၍ သလိပ္ပြမႈ ကင္း၏။ ခံတြင္းလိုက္၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ဣႆရမူလီႏြယ္ပင္ (သုိ႔မဟုတ္) ကင္္္ဆာေပ်ာက္ေဆးပင္ကုိ ေဒသအလုိက္မွာ ဆႏၵရွိေသာသူမ်ား ၀ုိင္း၀န္းစုိက္ပ်ဳိးၿပီး “လုိအပ္လွ်င္ သံုး၍ ဆႏၵရွိလွ်င္ မွ်ေ၀” ရန္ လႈံ႕ေဆာ္ တုိက္တြႏ္း လုိက္ရပါသည္ . . . ဟု ေစာငု၀ါ (ပ်ဥ္းမနား) က ေရးသားထားပါသည္။
ဣႆရမူလီအသံုး က်ပံုကုိ သိရွိလာသည္ႏွင့္ အမွ် ေနာင္တြင္ အသံုးလည္း မ်ားလာေပမည္။ အသံုးမ်ားလာသည္ႏွင့္ အမွ် အပင္ကုိ မ်ဳိးပြား စုိက္ပ်ဳိးသူလည္း မ်ားစြာ လုိအပ္လွပါတယ္။ ဣႆရမူလီေဆးအကပ်ဳိးကုိ သိရွိလာၾကၿပီး စီးပြားအျဖစ္ စုိက္ပ်ဳိးႏုိင္ၾကပါၿပီ။ ေဆးရြက္တစ္ရြက္ကုိ တခ်ဳိ႕ က်ပ္ငါးရာက်ပ္တစ္ေထာင္ စသျဖင့္ ေရာင္းခ်၀ယ္ယူေနတာကုိလည္း ၾကားသိေနရပါတယ္။ စာေရးသူအေနနဲ႔ေတာ့ စီးပြားျဖစ္ စိုက္ႏုိင္ေလ ပုိေကာင္းေလပါ။ ေနာက္ပုိင္း အဆင့္မီေဆးဝါးအျဖစ္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ရင္ ကမၻာ့လူသားမ်ား ခံစားေနရတဲ့ ေရာဂါေ၀ဒနာဆုိးမ်ားကုိ ဣႆရမူလီနဲ႔ စိန္ေခၚႏုိင္တဲ့အဆင့္အထိ ဆႏၵရွိပါတယ္။ ယခုအခါတခ်ဳိ႕ေရာဂါသည္မ်ားက အလကားရသည့္ ေဆးကုိ တန္ဖုိး မထားတတ္သည့္အျပင္ အထင္လည္း မႀကီးတတ္ၾကေပ။ ေငြေၾကးအကုန္အက်မ်ားမွ ေရာဂါေပ်ာက္မည္ဟု ထင္ၾကသည္။ ဒီဣႆရမူလီကေတာ့ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး နည္းပါးပါတယ္။ တန္ေဆး လြန္ေဘးဆုိသလုိ အလြန္အကၽြံမသံုးသင့္ေပ။ ေဆးရြက္ (၂-၃) ရြက္ကုိ မတ္ခြက္ထဲထဲ့ၿပီး လက္ဖက္ရည္ေသာက္သလုိ တစ္ေနကုန္ ေရေႏြးျဖည့္ၿပီး ေသာက္ေသာ္လည္း ေဆးရဲ႕ အခါးဓါတ္က မပ်ယ္ပဲ ရွိေနတယ္။ ေရာဂါကုိ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ တခ်ဳိ႕ လက္ဖက္ရည္အစား ဒီဣႆရမူလီရြက္ကုိပဲ ေသာက္တာလည္း ရွိတယ္။

ဣႆရမူလီေဆးအတြက္ စံုစမ္းနုိင္ေသာ ေနရာမ်ား-
+ ေစာငု၀ါ ပ်ဥ္းမနား
+ ရဲမွဴးႀကီး ဆရာထက္ေခါင္ ပ်ဥ္းမနား
+ ေက်ာင္းအုပ္ဆရာႀကီး ဦးေကာင္းထက္ေအာင္၊ ပညာပန္းတုိင္ေဘာ္ဒါ၊ ပ်ဥ္းမနား
+ ေခ်ာင္းဦးၿမိဳ႕၊ မအုပ္ေက်ာင္း (စစ္ကုိင္း)
+ ဦးေကာမလ၊ ေရႊမဂၢင္စာသင္တုိက္၊ မႏၲလာရာျပည့္တုိက္၊ ေအာင္ေျမသာဇံၿမိဳ႕နယ္၊ မႏၲေလးေတာင္ေျခ။
+ ေဒါက္တာဘဒၵႏၲမုနိကုမာရ၊ ၿမိဳ႕နယ္သံဃနာယကဆရာေတာ္၊ ပ်ဥ္းမနားၿမိဳ႕
+ ေနျပည္ေတာ္ ေလဆိပ္အနီး၊ တပ္ဦးေက်ာင္း ဆရာေတာ္။
+ ေနျပည္ေတာ္၊ တပ္ကုန္းၿမိဳ႕နယ္ ေက်ာင္းရြာ
+ မေကြးတုိင္း၊ ထေနာင္းလွရြာ
+ ေတာင္တြင္းႀကီး၊ ေဂြးေခ်ာင္းရြာ၊ ေဂြးေခ်ာင္းေက်ာင္း
+ မံုရြာ၊ အရာေတာ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ပါရမီရြာ အနီး ေတာထဲ
+ ေတာင္သံုးလံုးဆရာေတာ္ဘဒၵႏၲေ၀ပုလႅ၊ ေဇတ၀န္ပရိယတိၱစာသင္တုိက္၊ သာ၀တိၳ၊ လယ္ေ၀းၿမိဳ႕နယ္။
+ ဦးပါေမာကၡ၊ ေတာင္စြန္းေက်ာင္း၊ အလယ္ေတာရေက်ာင္းတုိက္၊ ဓမၼေစတီလမ္း၊ ဗဟန္း၊ ရန္ကုန္။
+ ကရင္ေဘာ့က်ဳိက္ေက်ာင္း၊ ဘားအံၿမိဳ႕။
ပံုထဲက အပင္ကုိ ၾကည့္ၿပီး မိမိတုိ႔ နီးစပ္ရာမွာ စံုစမ္းေမးျမန္းႏုိင္ပါေၾကာင္း။ ေဘသဇၨဒါနအျဖစ္ အိမ္တုိင္းမွာ တပုိင္တႏုိင္စုိက္ပ်ဳိးႏိုင္ၾကၿပီး လူထုက်န္းမာေရးအတြက္ အားကုိးႏုိင္ေသာ ေဆးေကာင္းတစ္လက္အေၾကာင္း တင္ျပလုိက္ရပါတယ္။
ေမတၱာျဖင့္
ေတာင္တန္းသာသနာျပဳ ဆရာေတာ္
အရွင္သုခမိႏၵ (စဝ္ဆုခမ္း-တန္႔ယန္း)
မဟာကမၼ႒ာနာစရိယ၊ တကၠသီလမဟာဓမၼာစရိယ M.A Buddhism, A.M (Sri Lanka)