*** လွ်ာကင္ဆာ အေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း ***

လွ်ာသည္ ၾကြက္သားအမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္ျပီး၊ သတၱ၀ါတိုင္း၏ ရသာအာရံုခံအဂၤါထဲတြင္
တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္သည္။
လွ်ာကင္ဆာဆိုသည္မွာ လွ်ာ၏ အေရွ႕ (သုိ ့မဟုတ္) အေနာက္ဘက္တြင္
ကင္ဆာအက်ိတ္ျဖစ္တည္ျခင္းကိုဆိုလို၏။ လွ်ာ အေရွ႕ဘက္ ကင္ဆာျဖစ္လွ်င္
စကားေျပာရခက္ခဲျပီး၊ လွ်ာအေနာက္ဘက္ကင္ဆာျဖစ္လွ်င္ အစာမ်ိဳရန္ခက္ခဲပါသည္။
ထိုေရာဂါ သည္ ယေန ့ကမၻာေပၚတြင္ အျဖစ္မ်ားဆံုးကင္ဆာ ၁၀-မ်ိဳးစာရင္းထဲ
မပါဝင္ေသာ္ျငား၊ စစ္တမ္းမ်ားအရ အမ်ိဳးသားမ်ားသည္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားထက္ လွ်ာကင္ဆာ
ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားျပီး၊ အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေက်ာ္ေသာအခါ သတိျပဳသင့္ပါျပီ။
လွ်ာကင္ဆာ ျဖစ္ခါစ တြင္ ကုသေပ်ာက္ကင္းႏို္င္ေသာ္လည္း၊ စဦးပိုင္းကာလ
ထိေရာက္စြာကုသမႈမရွိခဲ့ပါက၊ ခံတြင္း/လည္ေခ်ာင္း/ေမးရိုး/လည္ပင္း စသည့္
အစိပ္အပိုင္း မ်ားသို ့လွ်င္ျမန္စြာ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ျပန္ ့ပြားလာေစႏိုင္သည္။


*လွ်ာကင္ဆာ လကၡဏာမ်ား….*
(၁) လွ်ာ၏ အေရွ ့ပိုင္း ၃ပံု ၂ပံု (သို ့မဟုတ္) လွ်ာ၏ အေနာက္ဘက္ပိုင္း ၃ပံု
၁ပံုခန္ ့ေနရာမ်ားနွင့္ သြားႏွင့္ကပ္ရပ္ လွ်ာေဘး ပတ္လည္မ်ားတြင္ အနီ (သို
့မဟုတ္) အျဖဴအကြက္မ်ားေပၚလာျခင္း။ အခ်ိန္ၾကာလာသည့္ႏွင့္အမွ်
နီ-ျဖဴအစက္အေျပာက္မ်ား ပိုပြားလာကာ နာက်င္စြာခံစားရျခင္း။ (၂) မေတာ္တဆ
လွ်ာကိုက္မိျခင္းမရွိပါဘဲ၊ အလိုအေလ်ာက္ လွ်ာေရာင္ရမ္းနာက်င္လာ ျခင္း။ (၃)
အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ လည္ေခ်ာင္းနာေသာ္လည္း ေကာင္းစြာကုသမႈမခံယူခဲ့ျခင္း။ (၄)
အစာ၀ါးစားျခင္း ႏွင့္ မ်ိဳခ်သည့္ အခါတိုင္း မခံမရပ္ႏို္င္ေအာင္နာက်င္၍
ခက္ခဲစြာခံစားရျခင္း။ (၅) အစာ၀ါးျခင္း၊ ေရေသာက္ျခင္း ႏွင့္
မ်ိဳခ်သည့္အခါတိုင္း လွ်ာ ေပၚရွိအဖုမ်ားမွ ေသြးယိုစီးျခင္း (သို ့မဟုတ္) သူ
့အလိုလို အေၾကာင္းမဲ့ လွ်ာေပၚမွေသြးစိမ့္ထြက္ျခင္း။ (၆) လွ်ာေကာင္းစြာ မလႈပ္
ရွားျခင္းေၾကာင့္ အသံမပီ ၀ိုးတ၀ါးျဖစ္၍၊ အသက္ရႈပံုစံမမွန္ျဖစ္လာျခင္း။ (၇)
မၾကာခဏ လွ်ာထံုျခင္း။ (၈) လူနာအနဲစုတြင္ နား အတြင္းပိုင္း ကိုက္ခဲလာျခင္း။ (၉)
လည္ပင္းအက်ိတ္ ၾကီးထြားေရာင္ရမ္း၍ သိသိသာသာ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္က်ဆင္းလာျခင္း။
(၁၀) လည္ေခ်ာင္းထဲ တစ္ဆို ့ဆို ့ေ၀ဒနာခံစားေနရျခင္း။ (၁၁) ပံုမွန္အတိုင္း
လွ်ာကိုေကြးေခါက္၍ မရေတာ့ဘဲ၊ လွ်ာတျပင္လံုး ေတာင့္တင္း
မာေက်ာလာျခင္း...စသည္တို ့ျဖစ္သည္။

*လွ်ာကင္ဆာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္…*
(၁) ေဆးလိပ္အလြန္အကြ်ံေသာက္ျခင္း။ (၂) ေဆးရြက္ၾကီးငံုေလ့ရွိျခင္း။ (၃)
ကြမ္းသီးအလြန္အကြ်ံ၀ါးျခင္း။ (၄) ပြက္ပြက္ဆူ ေသာဟင္းခ်ိဳမ်ားႏွင့္
အလြန္အမင္္းပူေလာင္ေသာ/ပူစပ္ေသာ အစားအစာမ်ားစားေသာက္ျခင္း။ (၅)
မ်ိဳးရိုးဗီဇလိုက္ျခင္း။ (၆) အရက္အလြန္ အကြ်ံေသာက္ျခင္း။ (၇) အာဟာရခ်ိဳ
့တဲ့ျခင္း။ (၈) ေသြးအာနည္းေရာဂါ။ (၉) ေရာဂါရွိသူအေဖာ္ ႏွင့္ သဘာ၀
လိင္ဆက္ဆံမႈမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ လွ်ာျဖင့္ဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ HPV ကူးစက္ပိုး
ေရာဂါစြဲကပ္ျခင္း။ (၁၀) လွ်ာအက္ဆစ္ အထြက္မ်ား ျခင္း။ (၁၁) Graft Versus Host
Disease (ေခၚ) ျဖစ္ေတာင့္ျဖစ္ခဲ ေဘးဥပါသ္ျဖစ္ေစသည့္ဆဲလ္မ်ား ျပန္ ့ပြားသည့္
ေရာဂါစြဲ ကပ္ျခင္း။ (၁၂) သြားျဖင့္မၾကာခဏကိုက္မိျခင္း။ (၁၃) သြားအတု (၀ါ)
အံဖံု ပံုစံမက်ျခင္း။ (၁၄) အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ဓာတုဓာတ္ေပါင္း
ပစၥည္းမ်ားျဖင့္လွ်ာကိုထိမိျခင္း…တို ့ျဖစ္သည္။

*ကုသနည္း……*
(၁) မ်ားေသာအားျဖင့္ ပထမဆင့္တြင္
ကင္ဆာအက်ိတ္တစ္ရႈးမ်ားကိုခြဲစိပ္ဖယ္ထုတ္ေလ့ရွိျပီး၊ ထိုသို ့အခ်ိန္မွီ
ခြဲစိပ္ဖယ္ထုတ္ ျခင္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းသြားတတ္ပါသည္။ (၂) ခြဲစိပ္ျပီးေနာက္
ဓာတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ကိုသတ္၍လည္းေကာင္း။ (၃)
ေသြးျပန္ေၾကာမ်ားမွတဆင့္ အက်ိတ္ဆဲလ္မ်ားပ်က္စီးေအာင္
cisplatin<http://drugsaz.about.com/od/drugs/cisplatin.htm>(သို
့မဟုတ္) fluorouracil<http://drugsaz.about.com/od/drugs/fluorouracil-5-fu.htm>ဟူေသာ ခီမိုေဆးမ်ား သြင္းျခင္း စသည့္နညး္လမ္း၃-သြယ္ ျဖင့္ ေ၀ဒနာ
အနိမ့္အျမင့္ေပၚမူတည္ကာ လ်ွွာကင္ဆာကို ကုသေလ့ရွိ သည္။

*အေကာင္းဆံုးအစာ…*
သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ ကယ္လိုရီႏွင့္ အာဟာရစားသံုးျခင္းျဖင့္
လွ်ာကင္ဆာကုထံုးကို တဖက္တလမ္းမွ ေကာင္းက်ိဳးျပဳႏိုင္ သည္။ (၁)
လွ်ာခြဲစိပ္ျပီးလူနာမ်ားအတြက္ ဟင္းသီးဟင္းရြက္၊ သစ္သီး၀လံ၊ အဆီနည္းေသာအသား၊
အဆီထုတ္ျပီး ႏြာႏို ့၊ ဂ်ံဳၾကိဳ /ဆန္ျပဳတ္/ေျပာင္းဖူးဆန္ျပဳတ္တို
့စားေပးသင့္သည္။ (၂)အထူးသျဖင့္ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နညး္ျဖင့္ ကုသခံလူနာမ်ားတြင္ လွ်ာ
ေရာင္ကိုင္း၍ ကြဲစပ္ျခင္း၊ ခံတြင္းႏွင့္လည္ေခ်ာင္း တို ့ေျခာက္ေသြ ့ျခင္းမွ
သက္သာေစရန္ တစ္ေန ့လွ်င္ ေသာက္ေရသန္ ့ ၄၈-ေအာင္စမွ် ေသာက္သင့္ျပီး၊ အခ်ိဳရည္၊
ဟင္းခ်ိဳ၊ စြပ္ျပဳတ္ ႏွင့္ ေရခဲမုန္ ့တို ့စားေပးသင့္သည္။ (၃) အစာျမိဳခ်ရန္
လြယ္ကူေစ ရန္အတြက္ ကရင္မ္ (သို ့မဟုတ္) ဆီပါေသာဟင္းရြက္သုပ္ စားေပးႏိုင္သည္။
(၄) ခီမိုေဆးသြင္းျပီးလူနာမ်ားတြင္ တံေတြး (သြားရည္)ထြက္ရွိမႈကို
အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစကာ ခံတြင္းေျခာက္ေစတတ္သျဖင့္ သဘာ၀ေရွာက္ရည္၊ သံပုရာရည္၊
ကာဗြန္ ဓာတ္ေငြ ့ပါသည့္ ဘိလပ္ရည္တို ့ေသာက္သံုးျပီး၊ သၾကားလံုး၊ ပီေကတို ့
ငံုေပးျခင္းျဖင့္ ခံတြင္းစိုစြတ္လာေစသည္။ (၅) ခီမိုေဆး သြင္းျခင္း၏
ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားမွာ ပ်ိဳ ့့အန္ေအာ္ဂလီဆန္ျခင္း ႏွင့္ ခံတြင္းပ်က္၍
အစာစားခ်င္စိတ္ကုန္ခမ္းျခင္းတို ့ျဖစ္ ပါသည္။ ထို ့ေၾကာင့္ အနံ ့ျပင္းေသာ
အစားအစာမ်ားကို ေရွာင္ရွား၍၊ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းႏူညံ့ေသာ အစာတို ့ကို နည္းနည္းစီ
မၾကာခဏ စားသင့္သည္။

++++++++++++++++
အေမရိကန္ႏိုင္ငံေဆးသုေတသီမ်ား၏ စတ္တမ္းမ်ားအရ၊ လွ်ာကင္အဆင့္ ႏွင့္
အသက္ရွင္သန္ႏႈန္းတို ့ကို ေအာက္ပါအတိုင္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေသာ the
American Dental Association ဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါသည္။
* ကင္ဆာေရာဂါအဆင့္ အသက္ရွင္သန္ႏႈန္း
· ေရာဂါအဆင့္ (၁) ၈၀%-၈၅%

· ေရာဂါအဆင့္ (၂) ၆၀%-၇၅%

· ေရာဂါအဆင့္ (၃) ၃၅%-၆၆%

· ေရာဂါအဆင့္ (၄) ၁၅%-၃၀%.

လွ်ာကင္ဆာ ျဖစ္ျဖစ္ခ်င္း စဦးကာလတြင္ ေဆး၀ါးျဖင့္ ႏိုင္နင္းစြာကုသမႈခခံယူပါက၊
ေပ်ာက္ကင္းသြားၾကသလို၊ အထက္ေဖာ္ျပပါ ကင္ဆာေရာဂါအဆင့္(၁) မွ (၄) အတြင္း
ကုသမႈမွန္ကန္ပါကလည္း၊ ေရာဂါအတိမ္အနက္ကိုလုိက္၍ ေနာက္ထပ္ ၅-ႏွစ္ မွ ၁၀-ႏွစ္အထိ
ဆက္လက္အသက္ရွင္သန္ႏိုင္ေသာ သာဓကမ်ားလည္းေတြ ့ရပါသည္။ သို ့ပါ၍
မိမိက်န္းမာေရးအေျခအေနကို သတိ ႏွင့္ယွဥ္ကာ မိမိကုိယ္ကို
ေကာင္းစြာေမြးျမဴႏိုင္ၾကပါရန္ အသိေပးလိုက္ရပါသည္။

*ဘာသာျပန္သူ (ေပါက္ေပါက္)*

*ကိုးကား (the 2011 Journal of the American Dental Association)*

(က်န္းမာေရးစာတိုမ်ား စုစည္းထားမွဳမွ ျပန္လည္ကူးယူမွ်ေ၀ပါသည္။)