Nosebleed ႏွာေခါင္းေသြးယိုရင္ ဘာလုပ္မလဲ

ဆရာခင္မ်ား နာေခါင္းေသြးလွ်ံတာဘာေၾကာင့္ ၿဖစ္တာပါသလဲ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ အရမ္းပူတဲ့ UAE မွာ အလုပ္ လုပ္ေနရတာဆိုေတာ့ ဘယ္လို ေနသင့္တယ္ဆိုတာ ေၿပာၿပေပးပါလားဆရာ။ ဘာ့ေၾကာင့္ ၿဖစ္တယ္ဆိုတယ္ဆိုတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

နာေခါင္းက ေသြးယိုတာကို Epistaxis (Nosebleed) လို႔ေခၚတယ္။ Epistasis ဆိုတဲ့ မ်ိဳးဗီဇေရာဂါနဲ႔ စာလံုးေပါင္း အေတာ္ ဆင္တယ္။ နာေခါင္းက ေသြးယိုတာက ႏွာေခါင္းေရွ႕ယိုတာနဲ႔၊ ေနာက္ကယိုတာ အမ်ိဳးအစား ၂ ခုရွိတယ္။ ေရွ႕ျဖစ္တာက အမ်ားဆံုးပါ။ ႏွာေခါင္း ေနာက္ကေန ယိုတာက ၾကာတတ္ျပီး ကုရခက္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ မ်က္စိကေနယိုတာလဲ ျဖစ္တတ္တယ္။ ယိုတဲ့ေသြးက အထဲ၀င္သြားျပီး၊ အစာအိမ္ထဲေရာက္၊ မ်ားရင္ အန္ထြက္တာမ်ိဳးလည္း ျဖစ္တတ္တယ္။ အေမရိကားမွာ မွတ္တမ္းတခုအရ လူေပါင္ ၂ သန္းခြဲ ျဖစ္တာမွာ ၄ ေယာက္က ေသဆံုးတဲ့အထိ ဆိုးတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ေရွးေခတ္ (ဟြန္) လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ဧကရာဇ္ (အတီလာ) ဆိုသူဟာ မဂၤလာဦးညမွာ အရက္ေတြ အလြန္အၾကြံေသာက္ေတာ့၊ အိပ္ရာထဲ ႏွာေခါင္းေသြးေတြ ယိုရာကေန၊ အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ျပီး၊ နတ္ရြာစံခဲ့ဘူးပါတယ္။


ေယာက္်ားေတြက ပိုျဖစ္တယ္။ အသက္ၾကီးရင္ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။ ႏွာေခါင္းက ေသြးယိုတာဟာ ေသြးေၾကာမွ်င္ေလးေတြ ေပါက္လို႔ပါ။ အေၾကာင္းရင္း ႏွစ္ရပ္ရွိတယ္။ ခႏၶာကုိယ္စနစ္ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာေခါင္းမွာ ျပႆနာ ရွိတာတို႔ ျဖစ္တယ္။ တခါတေလလဲ ဘာ့လို႔မွန္း မသိဘဲလည္း ယိုေသးတယ္။ Nasal packing ႏွာခါင္းကို ခဏခဏ ကိုင္တတ္သူမ်ား အျဖစ္ မ်ားတယ္။ ႏွာေခါင္းကို ထိခိုက္မိတာက အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတယ္။ အသက္ရွဴလမ္း ေရာဂါပိုး၀င္ရာကေနလဲ ျဖစ္ႏိုင္ေသးတယ္။ ရွားရွားပါးပါး ေမြးရာပါ ေရာဂါတခုေၾကာင့္လဲ ျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ တခုခု၀င္တာနဲ႔ ေရာဂါအၾကိတ္ တခုခု ျဖစ္တာေတြကလည္း အေၾကာင္းခံေတြ ျဖစ္တယ္။

ရွဴရတဲ့ေလဟာ ေဆာင္းတြင္း ကာလေတြမွာလို Low relative humidity ေရေငြ႔ဓါတ္ နည္းလြန္းေနရင္လဲ၊ ယိုတတ္တယ္။ သိပ္ေအးျပီး သိပ္ေျခာက္ေသြ႔တဲ့အခါ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ႏွာခါင္းကေန ရွဴရတဲ့ေဆးနဲ႔ ေဆးသြင္း ပစၥည္း ကရိယာေတြ ေၾကာင့္နဲ႔ ႏွာခါင္းခြဲစိတ္တာလည္း ထည့္မေျပာရင္ ျပည့္စံုမွာ မဟုတ္ဘူး။

ႏွာေခါင္းကမဟုတ္တဲ့ အေၾကာင္းခံေတြကေတာ့ (အလာဂ်ီ)၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ေသြးအားနည္းေရာဂါ၊ တြယ္ဆက္-တစ္ရွဴး ေရာဂါ၊ Blood dyscrasias ေခၚ ေသြးေရာဂါ၊ ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေတာ့တဲ့ ေရာဂါ၊ တိုက္ဖြိဳက္၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ငွက္ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး၊ ၀က္သက္၊ ႏွာေခါင္း ဆံုဆို႔နာ၊ အေအးမိေရာဂါ၊ ဆိုင္းနပ္စ္၊ ေသြးကင္ဆာ၊ ဗီတာမင္ စီ နဲ႔ ေက နည္းေရာဂါ၊ ေနာက္ျပီး Aspirin, Ibuprofen, Ginseng စတဲ့ေဆးေတြ၊ Anticoagulant ေသြးမခဲေဆး၊ အရက္ေသာက္သံုးတာ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ခ်ိန္၊ သိပ္ပူတဲ့ အစား စားတာေတြ ပါ၀င္တယ္။ (ကိုကိန္း) လို မူးယစ္ေဆး ေၾကာင့္လဲ ယိုတတ္တယ္။

ေသြးဆိုတာ ေသြးေၾကာထဲက ထြက္ရရင္ ခဲတတ္တဲ့ သေဘာ ရွိလို႔ သူထြက္လာတဲ့ ေသြးေၾကာမွာ အပိတ္လိုျဖစ္ျပီး ေနာက္ထပ္ ေသြးထြက္မွာကို တားႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ေသြးခဲဘို႔ အားေပးတဲ့အေနနဲ႔ေရာ ေသြးေၾကာကို ဖိအားနဲ႔ ပိတ္တဲ့ သေဘာလည္းျဖစ္ေအာင္ ေသြးထြက္တဲ့ ေနရာကို ဖိႏွိပ္ ေပးထားတာက အေကာင္းဆံုး ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းျဖစ္တယ္။ ႏွာေခါင္းဆိုရင္ေတာ့ အေျပာ့ပိုင္းကို လက္မနဲ႔ လက္ညွိဳး သံုးဖိေပးရမွာပါ။ ဒီလိုလုပ္ရင္ အက်ိဳးမ်ားေစလို႔ ႏွာေခါင္းရဲ႕ ေရွ႕ပိုင္း တရိဂံပံုေနရာကို Kiesselbach's area, Little's area လို႔ေခၚတယ္။ ဖိတယ္ဆိုတာက တင္းတင္း ဖိရမွာ၊ ၅ မိနစ္ေလာက္ ၾကာသင့္တယ္။ ေခါင္းကို နဲနဲ ေရွ႕ငံု႔ထားရင္ အသက္ရွဴလမ္းထဲ ေသြး-ေသြးခဲ မ၀င္ေအာင္ကာကြယ္ရာ ေရာက္ေစတယ္။ Trotter နည္းေခၚတယ္။ ထိုင္ေနေစပါ၊ ပါးစပ္နဲ႔အသက္ရွဴေစပါ။ ေသြးယိုတာ ျမိဳမခ်ေစနဲ႔။ ႏွာေခါင္းထဲက ေသြးခဲကို အတင္းရွင္းထုတ္ဘို႔ မၾကိဳးစားရ။

ႏွာေခါင္းနား၊ ဂုတ္ပိုး၊ နဖူးတ၀ိႈက္ကို ေရခဲ တင္ေပးသင့္တယ္။ ေရခဲကိုလဲ ပါးစပ္ထဲငံုတာမ်ိဳး လူေတြ လုပ္ေနၾကျဖစ္ေပမဲ့ သုေတသန ကိန္းဂဏန္းနဲ႔ ဘယ့္ေလာက္ အက်ိဳးမ်ားတယ္ ဆိုတာေတာ့ မေျပာႏိုင္ဘူး။

ေသြးေၾကာေတြကို ၾကံဳ႕ေစတဲ့ေဆး Oxymetazoline, Phenylephrine ေတြကိုလည္းသံုး ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးေတြက အေအးမိ ႏွာေစးအတြက္ေပးတဲ့ ရွဴေဆးေတြထဲမွာ ပါတယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ ေဆးေတြကေတာ့ Coalgan (France), Stop Hemo (Sweden, Italy, Switzerland) and NasalCEASE (US and Australia) ေတြျဖစ္တယ္။ ဒီနည္းေတြနဲ႔ မရရင္ ဆရာ၀န္ဆီ ေရာက္ရေတာ့မယ္။

နား-ႏွာေခါင္း-လည္ေခ်ာင္း ဆရာ၀န္ကေန မီးရိႈ႕ျပီး ေသြးေၾကာပိတ္တာ လုပ္ခ်င္လုပ္မယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ပတၲီးရွည္ ထည့္ေပးခ်င္ ေပးမယ္။ Gauze ပိတ္က်ဲစကို Vaseline or liquid paraffin ဆီတခုခုထဲစိမ္၊ Betadine Solution (10% povidone-iodine) ပိုးသန္႔ေဆးရည္ နည္းနည္းေရာျပီး ႏွာေခါင္းထဲကို တင္းၾကပ္ေနေအာင္ ထိုးသြင္းထားရင္ အေတာ္ မ်ားမ်ား ေကာင္းသြားပါတယ္။ ႏွာေခါင္းေရာဂါ ခြဲစိတ္ျပီးသူမ်ားကိုလည္း ဒီနည္းနဲ႔ ေသြးမထြက္ေအာင္ လုပ္တယ္။ ၂၄ နာရီ ေနရင္ ျပန္ထုတ္ၾကည့္၊ လုိအပ္ရင္ တခါ ထပ္ထည့္တယ္။ Silver nitrate ေဆးထည့္ေပးခ်င္ေပးမယ္။ နာမယ္ထင္ရင္ ထံုေဆးသံုးျပီး လုပ္ပါတယ္။ ထံုေဆးထဲကို Injection Adrenaline ပါထည့္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ ေမ့ေဆးနဲ႔ ကရိယာထည့္ စစ္ေဆးျပီး ေသြးေၾကာကို ပိတ္ေပးတယ္။

ႏွာေခါင္းဖံုးအလႊာ Nasal mucosa ေျခာက္ေနလို႔ ခဏခဏျဖစ္တတ္သူမ်ား Saline spraying ဆားရည္ျဖန္းတာ တေန႔ ၃ ခါ လုပ္ရတယ္။ ႏွာခါင္းကိုလည္း Vaseline လိုမ်ိဳးနဲ႔ ေခ်ာေမြ႔ေစအာင္လုပ္ရတယ္။ အိမ္မွာလဲ ေရေငြ႔ဓါတ္ေပးတဲ့ Humidifier တပ္ဆင္ထားရမယ္။ မၾကာမၾကာ ျပန္ျဖစ္သူမ်ားကို ပဋိဇီ၀လိမ္းေဆးေပးတာ အကိ်ဳးရွိေစတာ ေတြ႔ရတယ္။ ႏွာေခါင္ေသြးယိုတာ မ်ားသူ၊ ခဏခဏ ျဖစ္သူေတြမွာ ေသြးအားနည္းေရာဂါ ၀င္လာတတ္တယ္။

သူမ်ားႏိုင္ငံေတြမွာ Juice of flower of pomegranate သလဲသီးပန္းကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ခပ္ျပင္းျပင္း ရွဴေစတယ္။ Juice of fresh green grass ျမက္ပင္သန္႔သန္႔ကို အရည္လုပ္ျပီး၊ ႏွာခါင္းတဖက္စီထဲကို ၅-၁၀ စက္ ထည့္ခိုင္းတယ္။

ေမးခြန္းေမးတဲ့သူအတြက္ အဲလို တိုင္းျပည္ေဒသေတြမွာ ေနရရင္ ဆားရည္ကို ႏွာေခါင္းထဲ ျဖန္းျဖန္းေပးသင့္တယ္။ ေကာင္းတာကေတာ့ Normal saline ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာထဲ သြင္းေပးရတဲ့ ပုလင္းထဲက ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ ၀ယ္ရတာ ခက္ရင္ ေရသန္႔သန္႔ထဲမွာ အိမ္သံုးဆား ၀႕၉% ရေအာင္ ေဖ်ာ္ျပီး၊ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ စီ ေဆးရွာမရရင္ သံုပရာသီး၊ ေရွာက္သီး၊ ဆီးျဖဴသီး စားပါေလ။

Dr. တင့္ေဆြ
  (က်န္းမာေရးအတြက္သိသင့္သည္မ်ားစုစည္းထားမွဳ မွျပန္လည္ကူးယူမွ်ေ၀ပါသည္။)