“ ေမာဟ၏ သေဘာ ”

ေမာဟ၏ သေဘာသည္ အကုသိုလ္ကိုသာ ျဖစ္ေစၿပီး အပါယ္ကို ဆြဲခ်တတ္သည့္သေဘာရွိေပသည္။ မည္သည့္ အကုသိုလ္အလုပ္ကိုလုပ္ေစကာမူ ေမာဟသည္ ပါစၿမဲပင္ျဖစ္သည္။ အကုသိုလ္စိတ္ ျဖစ္တိုင္း တြင္ ေမာဟစိတ္ မပါလွ်င္မၿပီး ေခ်။ ေလာဘျဖစ္လွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေဒါသ ျဖစ္လွ်င္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ မာနျဖစ္လွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္းအစရွိသည့္ အကုသိုလ္စိတ္မ်ားသည္ ေမာဟႏွင့္အတူ ယွဥ္တြဲ၍ ျဖစ္ၾက ရေပသည္။

ထိုေၾကာင့္ အဘိဓမၼာတြင္ ျပဆိုထားသည္မွာ အကုသိုလ္ေစတသိက္ (၁၄) ပါး တြင္ ေမာဟ ေစတသိက္ သည္ ထိပ္ဆံုးကပင္ ေနရာ ယူထားေလသည္။ ေမာဟ၏ အဓိပၸာယ္ကိုေတြေ၀ျခင္း၊ အမွန္အမွား မခြဲျခားႏိုင္ျခင္းဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆို ၾကသည္။ ေတြေ၀ျခင္းဆိုသည္မွာ အလုပ္ေတြ မ်ားလြန္း၍ မည္သည့္အလုပ္ကိုစ၍ လုပ္ရမည္ကို မဆံုး ျဖတ္ႏိုင္ဘဲ ေတြေ၀ေနျခင္းကို ဆိုလိုသည္ မဟုတ္ေပ။
ကုသုိလ္၊အကုသိုလ္ကို မသိဘဲေတြေ၀ေနျခင္းကိုသာ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ အမွန္ေတာ့ေမာဟသည္ သတၱ၀ါမ်ားကိုဒုကၡေပးရာတြင္ အဓိကအခရာ က်ေပသည္။

အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေမာဟ၏ အလုပ္တာ၀န္သည္ အကုသိုလ္ကိုျပဳလုပ္ရန္အတြက္ သာလွ်င္ အားေပး အားေျမာက္ျပဳတတ္ ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ေလသည္။ ေမာဟသည္ လူမ်ားကို အကုသိုလ္ကို ျပဳလုပ္မိမွန္း မသိေအာင္ညိႈ႕ယူ ဖမ္းစားထားတတ္သည္။ လူ႔ေလာကတြင္ ေျပာတတ္ၾကသည့္စကားတစ္ခု ရွိသည္။ သိလ်က္နဲ႔ မေကာင္းတာကို လုပ္မိတာပါဟု ေျပာတတ္ၾကသည္။

ထိုစကားသည္မွန္သည္ဟု ေျပာႏိုင္ေသာ္လည္း အတိအက်မွန္သည္ဟု ဆိုမူကားမဟုတ္ေခ်။
မေကာင္းသည့္အရာကို ျပဳလုပ္သည္ ဆိုကတည္းကျပဳလုပ္ေနသည့္အခ်ိန္တြင္ မသိ၍ သာလွ်င္ ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အကုသိုလ္ လုပ္ေနခ်ိန္တြင္ ေမာဟစိတ္ ဦးေဆာင္ေနျခင္းျဖစ္သျဖင့္ထိုအကုသိုလ္ကို အကုသိုလ္မွန္းမသိျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုေၾကာင့္ က်ဴးလြန္ျခင္းျဖစ္သည္။

ဥပမာ - အရက္သမားတစ္ေယာက္သည္ အရက္ေသာက္ျခင္းကိုမေကာင္းမွန္းသိေနေသာ္လည္း ဆက္၍ ေသာက္ၿမဲေသာက္သည္။ ထိုအရက္သမားသည္ အမွန္လက္ေတြ႕တြင္ အရက္ေသာက္ျခင္းအကုသိုလ္အား တကယ္မေကာင္းဟု ဆိုသည္ကို မသိ၍သာ ေသာက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ မေကာင္းသည္ကို မေကာင္းမွန္းတကယ္သိလ်င္ ထိုသူသည္ ထိုအကုသိုလ္ကိုျပဳလုပ္လိမ့္မည္မဟုတ္ေပ။ အရက္မူးေနေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားတြင္ ေမာဟစိတ္သည္ လႊမ္းမိုးေနသည္။ ထိုေၾကာင့္အကုသိုလ္ အလုပ္မ်ားကို လြယ္ကူစြာပင္ က်ဴးလြန္မိတတ္ၾကေပသည္။

ရူးသြပ္ေနေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားတြင္လည္းေမာဟစိတ္ လႊမ္းမိုးေနသည္။ ထိုေၾကာင့္အရူးသည္သူ႔ကိုယ္တိုင္ မည္သည့္အရာမ်ားကိုလုပ္ကိုင္ေနသည္ကိုမသိႏိုင္ေပ။ ထိုေၾကာင့္ပင္ မူးမူးရူးရူးဟု ဆိုသည့္ စကားျဖစ္ေပၚလာဟန္ရွိေပသည္။

ေမာဟစိတ္ႏွင့္ ေသရသည့္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာရမည့္ အက်ဳိးဆက္သည္ကား တိရစာၦန္ဘံု ဘ၀သို႔ လားရမည္ ျဖစ္သည္။ တိရစာၦန္မ်ားသည္ ေမာဟစိတ္မ်ားျဖင့္ ေနထိုင္ၾကသည္။ ေမာဟသည္ မေကာင္းသည္ကိုလည္းေကာင္းသည္ ဟု ထင္ျမင္ေနသည္။ ေကာင္းသည္ကိုလည္းမေကာင္းသည္ ဟုပင္ ထင္ျမင္ေနျပန္သည္။

သို႔ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေမာဟသည္မည္သို႔နည္းျဖင့္မွ်ပင္ အေကာင္းကို အေကာင္းဟု၊ မေကာင္းသည္ကိုမေကာင္းဟု အမွန္အတိုင္းျမင္ဖို႔ရာ အေၾကာင္းမရွိႏိုင္ေခ်။ တစ္နည္းေျပာရလွ်င္ အကုသိုလ္ကိုကုသိုလ္ဟု ျမင္သည္။ ကုသိုလ္ကိုလည္းအကုသိုလ္ဟုျမင္သည္။ ဤသည္ကားေမာဟ၏ လွည့္စားႏိုင္ေသာ အစြမ္းသတိၱ ျဖစ္သည္။

အမွန္တရားကို မျမင္ႏိုင္ျခင္းသည္ ေမာဟ အေမွာင္ထုကပိတ္ဖုံးထား၍သာျဖစ္သည္။ ေမာဟကို မသိမႈအ၀ိဇၹာ ဟုလည္းေခၚသည္။ မည္သည့္အရာကို မသိသနည္းဟုေမးလွ်င္ ♦အမွန္တရားကိုမသိမႈ။ ♦သစၥာတရားကိုမသိမႈ ဟုပင္ေျဖရမည္။ ♦ဒုကၡသစၥာကိုမသိမႈ၊ ♦သမုဒယသစၥာကိုမသိမႈ၊ ♦နိေရာဓသစၥာကို မသိမႈ၊ ♦မဂၢသစၥာကို မသိမႈ စသည္တို႔ကိုရည္ညႊန္းေပသည္။

ေမာဟ အားႀကီးေနသူမ်ားသည္ ေန႔အလင္းေရာင္တြင္ ေနထိုင္ေနေသာ္လည္းေမာဟ အေမွာင္ ဖံုးလႊမ္းေနသည့္ အတြက္ေၾကာင့္အလင္းတြင္ေနၿပီးေမွာင္ေနသူမ်ားဟု ပင္ ဆိုႏိုင္သည္။
အေမွာင္ထဲတြင္ ေနထိုင္သူသည္အမွန္ကို အမွန္တိုင္းျမင္ႏိုင္ဖို႔ရာမျဖစ္ႏိုင္။ ေမာဟ အ၀ိဇၨာသည္ ပညတ္ ကိုသာ ျမင္သည္။ ပရမတ္ကိုကားမျမင္ေခ်။ ေလာက၏ လွည့္စားထားမႈကိုသာျမင္သည္။ ဉာဏ္ျဖင့္အဆံုးစြန္ ေသာ အမွန္တရားကို ထိုးေဖာက္ ျမင္ႏိုင္စြမ္းမရွိ။

 ဥပမာ - လူတစ္ေယာက္ကို ျမင္လွ်င္ လူဟူေသာ ပညတ္ကိုသာ ျမင္သည္။ ထိုလူအားခႏၶာငါးပါးျဖစ္ေသာ ရူပကၡႏၶာ၊ ေ၀ဒနာကၡႏၶာ၊သညာကၡႏၶာ၊ သခၤ ါရကၡႏၶာ၊၀ိညာဏကၡႏၶာ ဟူေသာ အေပါင္းအစုႀကီးဟု မျမင္မိ။ ထိုေၾကာင့္ အ၀ိဇၨာအေမွာင္ထုက ကာဆီးထားလွ်င္ ပရမတ္တရားကိုထိုးထြင္းသိျမင္ဖို႔ရန္လြယ္ကူမည္ မဟုတ္ႏိုင္ေပ။

ေမာဟသည္ မသိမသာဒုကၡေပးေနသည္ ဟုဆိုလွ်င္လည္းမမွားႏိုင္ေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မသိလို႔မသာ (ေသျခင္း) ျဖစ္ေနၾကသည္မွာ ျငင္းႏိုင္ဖြယ္မရွိိ။ မသိျခင္းသည္ ေမာဟ။ မသာ ျဖစ္ျခင္းသည္ ဆင္းရဲဒုကၡ။ တစ္နည္းဆိုရေသာ္ အ၀ိဇၨာေၾကာင့္သံသရာမွာ မိိမိတို႔၏ အေသြးအသားခႏၶာ အသုဘမ်ားေတာင္လို ပံုေနခဲ့ေပသည္။ ထိုေၾကာင့္မသိလွ်င္မသာ ျဖစ္သည္ ဆိုသည့္ စကားသည္ အမွန္တရားကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားထားေပသည္။ သတိ မရွိေသာ သူသည္ ေသေနေသာသူႏွင့္ တူေပသည္။ အထူးသတိထားဖို႔ ေကာင္းေလစြ။

 ေသျခင္းတရားကင္းရာ လြတ္ေျမာက္ရာ လမ္းကို မသိေသးသ၍၊ က်င့္ႀကံအားထုတ္မႈ မရွိေသးသ၍ ေသျခင္းႏွင့္ ရင္ဆိုင္ေနရဦးမည္သာ။ မိမိ၏ စိတ္သႏ ၱာန္တြင္ေမာဟ မ၀င္ေရာက္လာ ႏိုင္ေစ ရန္ ျပဳလုပ္ရမည့္နည္းလမ္းမွာ သတိကိုအားေကာင္းေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ သတိစိတ္ ျဖစ္ေနခိုက္ တြင္ ေမာဟစိတ္မျဖစ္ေပ။ သတိသည္ အကုသိုလ္စိတ္ မ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေအာင္ တားဆီးေပးသည္။ ကာကြယ္ေပးသည္။

သို႔အတြက္ေၾကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားေဟာၾကားထားသည့္ သတိပ႒ာန္တရားေလးပါးျဖစ္ေသာ ကာယာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၊ ေ၀ဒနာႏုပႆနာသတိပ႒ာန္၊ စိတၱာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္၊ ဓမၼာႏုပႆနာ သတိပ႒ာန္စသည့္ တရားမ်ားသည္ ေမာဟစိတ္ကို မျဖစ္ေစရန္ က်င့္ႀကံရမည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖစ္သည္။ အခ်ိန္တိုင္းသတိကပ္ထားႏိုင္လွ်င္ ေမာဟစိတ္အတြက္ ေနရာလြတ္ ရွိမည္မဟုတ္။ ေမာဟစိတ္ အတြက္ ေနရာမရွိေတာ့လွ်င္ကုသုိလ္စိတ္မ်ားသာ ေနရာယူႏိုင္ေပေတာ့မည္။

သံသရာ အစသည္လည္းမသိမႈေမာဟ အ၀ိဇၨာပင္ စခဲ့ရသည္။ ထိုေၾကာင့္ ဆရာေတာ္ႀကီးမ်ားမိန္႔ၾကားၾကသည္မွာ -သံသရာ ဘယ္ကစ၊မသိတာက စ။ သံသရာ ဘယ္မွာဆံုးသိတစ္လံုးမွာဆံုး။

တရားအားထုတ္ၾကရာတြင္ သတိကိုခိုင္ၿမဲေအာင္ က်င့္ႀကံအားထုတ္ရေပသည္။ သတိသည္ အလင္းေရာင္ ျဖစ္သည္။ သတိ အလင္းေရာင္ရွိေနလွ်င္ ေမာဟ အေမွာင္ မ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေပ။ တရားအားထုတ္သူသည္ေန႔အခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္၊ ညအခ်ိန္ျဖစ္ျဖစ္ သတိအလင္းႏွင့္ ရွိေနသည္။ ညအခ်ိန္ အေမွာင္ထုသည္ေလာကႀကီးကို ႀကီးစိုးထားေသာ္လည္းသတိႏွင့္ တရားအားထုတ္ေနေသာ သူအတြက္ သတိ အလင္းေရာင္သည္ အၿမဲ ရွိေနသည္။ ထိုအလင္းေရာင္သည္နိဗၺာန္အတြက္ လမ္းျပျဖစ္သည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺာန္မျပဳခင္ေနာက္ဆံုး မိန္႔မွာခဲ့သည္မွာ သတိတရားျဖင့္ ေနၾကရန္ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရား၏ ေက်းဇူးေတာ္ကားႀကီးမားလွပါဘိ။

ေမာဟ၏ ဆန္႔က်င္ဘက္သည္ အေမာဟ ျဖစ္သည္။ အေမာဟသည္ ပညာျဖစ္သည္။ ထိုပညာ သည္ ေလာကီ ပညာရပ္မ်ားကိုဆိုလိုျခင္းမဟုတ္။ ေလာကုတၱရာ ပညာကိုသာ ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။ ရုပ္နာမ္ ဓမၼ သခၤါရတို႔ကို ပညာျဖင့္ ပိုင္းျခားသိျမင္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ ေလာကီပညာသည္ တစ္ဘ၀အတြက္ အေထာက္အကူရႏိုင္သည္။ သို႔ေသာ္ေလာကုတၱရာ ပညာကားသံသရာ တစ္ေလွ်ာက္လံုးအတြက္ အေထာက္အပံ့ရရွိၿပီး နိဗၺာန္တိုင္ေအာင္ ပို႔ေဆာင္ေပးႏိုင္သည့္စြမ္းအားရွိသည္။

ေယဘုယ်အားျဖင့္ပုထုဇဥ္ လူအမ်ဳိးစားႏွစ္မ်ဳိးကို ေတြ႕ရသည္။ “အႏၶပုထုဇဥ္ႏွင့္ ကလ်ာဏ ပုထုဇဥ္ ” ဟူ၍ ျဖစ္သည္။ အႏၶပုထုဇဥ္ ဆိုသည္မွာပညာမ်က္စိ ကန္းေနသည့္ ပုထုဇဥ္ကို ေခၚသည္။ ပညာမ်က္စိ ကန္းေနေသာသူသည္ အမွန္ကိုမျမင္။ ေလာကႀကီး၏ မာယာကို မျမင္။ ထိုပုထုဇဥ္သည္ ေမာဟ အေမွာင္တိုက္မ်ားႀကီးစိုးေန၍ အကုသိုလ္မ်ားကို အခ်ိန္မေရြး က်ဴးလြန္ေနၾကသူမ်ားျဖစ္သည္။

ကလ်ာဏပုထုဇဥ္သည္ပညာမ်က္စိ ရွိေနသူျဖစ္သည္။ ထိုသူသည္ အရိယာနယ္သို႔ မေရာက္ေသးေသာ္ လည္း ေရာက္ရွိရန္ အခြင့္အလမ္းမ်ားေတြ႕ရွိထားသူျဖစ္သည္။ ေမာဟ အေမွာင္ထုကို သတိ ပညာ ဉာဏ္ျဖင့္ အေတာ္အတန္ၿဖိဳခြင္းႏိုင္သူမ်ားျဖစ္သည္။ အရိယာမဂ္လမ္းေပၚကိုလည္းပညာက ဦးတည္ေခၚေဆာင္ေနသည္။

 ေမာဟ ဦးေဆာင္ေသာ လမ္းသည္ အပါယ္လမ္းျဖစ္ၿပီး အေမာဟ ပညာ ဦးေဆာင္ေသာ လမ္းသည္ နိဗၺာန္လမ္း ျဖစ္သည္။

ဤလမ္းႏွစ္သြယ္သည္ ေျဖာင့္ေျဖာင့္ႀကီးဆန္႔က်င္ေနသည္။ ထိုေၾကာင့္ ေမာဟ၏ သေဘာ၊ သဘာ၀မ်ားကို သိရွိထားလွ်င္မိမိတို႔ထံသို႔ ေမာဟ မ၀င္ေရာက္ႏိုင္ေအာင္ တားဆီးထားႏိုင္ၿပီး ပညာဦးစီးေသာ ကုသိုလ္မ်ားကိုသာ ၀င္ေရာက္ခြင့္ ေပးႏိုင္လာေပလိမ့္မည္။ ထိုသို႔သာ က်င့္ႀကံပြားမ်ား အားထုတ္လာႏိုင္လွ်င္ အခ်ိန္ပမာဏ တစ္ခု အေတာအတြင္းတရားထူး၊တရားျမတ္မ်ားကို ပိုင္ဆိုင္လာမည္ ဟုဆိုလွ်င္မည္သူ ျငင္းႏိုင္ပါအံ့နည္း……။

-[အရွင္ဉာဏဒီပ(ဓမၼရတနာ)] ေဒလီတကၠသိုလ္၊အိႏိၵယ